بررسي نقش نحوي «حال» در ترجمه هاي فارسي كهن و معاصر قرآن

Studying the Syntactic Role of “Present” in the Ancient and Modern Translations of the Qur’an

پژوهش در حوزه ترجمه قرآن كريم، پيشينه اي كوتاه دارد. برخي پژوهشگران با دقت نظر در ظرايف ساختارهاي گوناگون نحوي قرآن و مقايسه آن ها با الگوهاي زبان فارسي به اين مهم پرداخته اند. هدف از پژوهش حاضر بررسي و نقد معادل هاي فارسي اي است كه مترجمان فارسي كهن و معاصر براي موارد كاربرد نقش نحوي در قرآن برگزيده اند؛ اعرابي كه بر اساس شمارش منابع، حدود 700 مورد از كاربرد آن در قرآن كريم ديده مي شود. با توجه به پيچيدگي و ظرافت نسبي اين نقش نحوي در برخي آيه هاي قرآن، بررسي «حال» و نقد تلاش هاي مترجمان در معادلگذاري براي موارد كاربرد اين نقش نحوي در قرآن به نتايج جالب توجهي انجاميده است. در اين مقاله موارد مهم و اختلافيِ كاربرد اين نقش در قرآن بر اساس منابع موجود ذكر شده است. سپس معادل هاي انتخابي مترجمان منتخب براي اين موارد استخراج و بررسي شده و در ادامه معادل فارسي مورد نظر با توجه به الگوهاي ترجمه «حال» در فارسي ارزيابي و نقد شده است. در پايان، علاوه بر تبيين اختلاف هاي نحويان و مترجمان بر سر تعيين ساختار نحوي «حال» در عبارت هاي قرآن، ميزان آگاهي و پايبندي هر مترجم به دانش نحو عربي و دستور زبان فارسي تا حد امكان آشكار گرديده است.

Research on the translation of the Qur’an has a short history. Some researchers have dealt with this important task by careful study of the subtleties of various syntactic structures of the Qur’an and its comparison with Persian language patterns. The present research is intended to study and critique the Persian equivalents that the ancient and Modern Persian translators have selected for applying the syntactic role in the Qur’an; the diacritical marks that according to the sources’ statistics over 700 instances of their application have been seen in the Qur’an. Given the intricacy and relative subtlety of this pivotal role in some verses of the Qur’an، the study of “present” and the critique of the translators’ attempts in finding equivalent for instances of the application of this syntactic role in the Qur’an has led to interesting results. In this article، the important and controversial instances of the application of this role in the Qur’an have been mentioned according to the extant sources. Then، the selected equivalents of the selected translators for these instances have been extracted and examined and further on the Persian equivalent in question has been evaluated and critiqued with respect to the patterns of the translation of “present”. In conclusion، besides elucidation of the differences between the grammarians and translators in determining the syntactic structure of “present” in the Qur’anic phrases، the degree of each translator’s awareness and loyalty to the Arabic syntax and the Persian grammar has as far as possible been clarified.