اثر موقعيت مكاني بذر بر روي سنبله بر مقاومت به شوري در مرحلۀ جوانه زني و رشد اوليۀ گياهچه جو (Hordeum vulgare L)

Effect of seed position on the spike on salinity tolerance of barley (Hordeum vulgare L.) seeds at germination and early seedling growth

موقعيت مكاني بذر بر روي گياه مادري مي­تواند اندازه، رنگ و جوانه ­زني بذر را در بسياري از گونه ­هاي گياهي تحت تأثير قرار دهد. به منظور مطالعۀ اثر مكان بذر در سنبله بر مقاومت به شوري گياه جو، آزمايش فاكتوريلي در قالب طرح كاملاً تصادفي با دو فاكتور مكان بذر (با سه سطح بالا، وسط و پايين سنبله) و شوري (با غلظت­ه اي صفر،10، 20، 40، 80، 160، 320 و 640 ميلي­ مولار كلريد سديم) اجرا گرديد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه اثر متقابل مكان بذر در شوري بر درصد جوانه­ زني در سطح 5 درصد معني­ دار بود و بالاترين درصد جوانه­ زني در همۀ سطوح شوري در بذور وسط سنبله كه اندازۀ بزرگتري نسبت به بذور پاييني و بالايي سنبله داشتند مشاهده شد. برآورد مدل لجستيك سه پارامتري نيز نشان داد كه بذور وسط سنبله نسبت به ساير بذور مقاومت بيشتري به شوري داشتند. افزايش شوري به طور معني ­داري جوانه­ زني بذور را به تأخير انداخته و رشد ريشه ­چه و ساقه­ چه را كاهش داد، اما اثر موقعيت بذر در سنبله بر اين پارامترها غيرمعني­ دار بود. نتايج اين تحقيق نشان داد با توجه به درصد بالاتر جوانه­ زني بذور واقع در وسط سنبله (بذور درشت) در شرايط تنش شوري، مي ­توان از اين بذور براي افزايش درصد بذور سبز شده در خاك­هاي شور استفاده كرد.

Seed position on mother plant can affect seed size, color and its germination in several plant species. In order to study the effect of seed position in spike on salinity resistance of barley, a factorial experiment based on RCBD was conducted with two factors including seed position (top, middle and bottom of the spike) and salinity (0, 10, 20, 40, 80, 160, 320 and 640 mM NaCl). Results showed that the interaction between seed position and salinity effects on germination percentage was significant and seeds of the middle of the spike, which were larger than others, had the highest germination at all salinity levels. The estimations of the three-parameter logistic model also showed that the middle seeds had greater salinity tolerance compared to the seeds from the top and bottom of the spike. Increasing salinity significantly delayed seed germination and reduced root and shoot growth, while seed position did not affect these parameters. Concerning to the higher germination percentage of seeds in the middle of the spike (large seeds) under salinity stress, they can be employed for increasing emergence percentage in saline soils.