تاثير تنش خشكي بر عملكرد و اجزاي عملكرد اكوتيپ هاي مختلف رازيانه (.Foeniculum vulgare L)

Effects of drought stress on performance and yield and other traits of different ecotypes of fennel (Foeniculum vulgare L.)

به منظور بررسي تغييرات عملكرد اكوتيپ هاي مختلف گياه دارويي رازيانه تحت تاثير تنش خشكي، آزمايشي مزرعه اي در سال 1392 به صورت كرت هاي خردشده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي پرديس ابوريحان دانشگاه تهران واقع در پاكدشت اجرا گرديد. عامل اصلي (كرت هاي اصلي) شامل 3 سطح آبياري 80، 140 و 180 ميلي متر تبخير از تشتك تبخير كلاس A، به ترتيب به عنوان شاهد (آبياري نرمال)، تنش متعادل و تنش شديد بود. عامل فرعي (كرت هاي فرعي) را 51 اكوتيپ رازيانه تشكيل داد. در اين بررسي نتايج نشان داد كه تنش متعادل باعث افزايش مقدار اسانس در دانه مي شود. همچنين نتايج بيانگر معني دار بودن اثر سطوح مختلف آبياري بر وزن خشك كل اندام هوايي (در سطح احتمال 5 درصد)، عملكرد دانه، وزن هزار دانه و مقدار اسانس (در سطح احتمال يك درصد) گرديد. مقايسه ميانگين ها نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه در تيمار آبياري نرمال به دست آمد. مقايسه ميانگين اكوتيپ ها نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه مربوط به اكوتيپ الموت و كمترين مقدار مربوط به اكوتيپ هاي تفرش و يزد بود. مقايسه ميانگين اثرات آبياري بر صفت مقدار اسانس نيز نشان داد كه بيشترين مقدار اسانس در دانه مربوط به تيمار تنش متعادل است. اثرات متقابل آبياري در اكوتيپ براي صفت وزن خشك كل اندام هوايي در سطح پنج درصد و براي صفت مقدار اسانس در سطح يك درصد معني دار بود. همچنين مقايسه ميانگين اثرات متقابل نشان داد كه بيشترين مقدار اسانس مربوط به اكوتيپ مشكين شهر در تنش متعادل بود.

To evaluate the effects of drought stress on the changes of yield and other traits of different ecotypes of fennel, a field experiment was conducted which was organized in split plots in the form of completely randomized blocks. The main treatment was irrigation with three levels of 80, 140, and 180 ml of evaporation from the A-class evaporation pan which represented normal irrigation, mild drought stress, and severe drought stress, respectively. The constant factor was comprised of 51 ecotypes of fennel. Results showed that a mild drought stress can enhance essential oil content in seeds. The experiment also demonstrated that different levels of irrigation had significant impacts on total dry weight of aerial parts of the plant (in the five percent statistical level). The impact was also significant on total yield of seed, weight of 1000 seeds and essential oil content (in the one percent statistical level). Mean comparison results revealed that the highest seed yield belonged to the treatment group with the normal irrigation level. Means comparison results also showed that the highest seed yield belonged to the Alamout ecotype whereas the least seed yield belonged to the Tafresh and Yazd ecotypes. The comparison of means with regard to the effect of irrigation levels on essential oil content showed that the highest essential oil content was achieved at the mild stress treatment. The interdependent effects of irrigation levels on ecotypes had a significant impact on the total dry weight of the aerial parts of the plant based on the 5% significance level. However, the interdependent impact on the amount of essential oil was significant at 1% significance level. Mean comparison regarding the interdependent effects showed that the highest essential oil content was achieved in the Meshkin-shahr ecotype while treated with mild drought stress.