تبيين رفتار پيشگيرانه انجام آزمايش پاپ‌اسمير در زنان مبتني بر الگوي اعتقاد بهداشتي: مطالعه كيفي

Explanation of Pap Smear Preventive Behavior among Women Based on Health Belief Model: A Qualitative Study

زمينه و هدف: يكي از شايع‌ترين سرطان‌ها در زنان سرطان دهانه رحم است. با اينكه آزمايش پاپ­ اسمير به‌عنوان برنامه غربالگري مؤثري شناخته شده است، اما ميزان استفاده از آن كم است. هدف اين پژوهش، تبيين تعيين‌كننده‌هاي مؤثر بر مشاركت زنان در انجام آزمايش پاپ‌اسمير بر اساس الگوي اعتقاد بهداشتي با يك رويكرد كيفي بود. مواد و روش­ها: اين مطالعه به روش كيفي با رويكرد تحليل مضمون (تماتيك) در سال 1394 انجام شد. 30 نفر از زنان روستايي شهرستان سروآباد به‌صورت داوطلبانه در اين مطالعه شركت كردند. نمونه‌گيري به‌صورت مبتني بر هدف شروع شد و تا اشباع داده‌ها ادامه يافت. مصاحبه‌هاي نيمه­ ساختارمند به‌عنوان روش اصلي جمع‌آوري داده‌ها بود. داده‌ها با استفاده از روش تحليل مضمون مورد تجزيه‌ و تحليل قرار گرفتند. يافته‌ها: بر اساس ادراك مشاركت‌كنندگان، بيشتر زنان خود را در معرض ابتلا به بيماري سرطان دهانه رحم نمي‌ديدند؛ اما شدت بيماري را درك كرده بودند. برخي از آنان نيز به درك كافي از مزاياي انجام آزمايش نرسيده بودند و مشكلات مالي، ترس از جوابِ آزمايش و نبود آگاهي را از موانع انجام آزمايش نام مي‌بردند؛ اما بيشتر مشاركت‌كنندگان اذعان نمي ­كردند كه از عهده انجام آزمايش برنمي‌آيند. نتيجه‌گيري: عوامل متعددي در شركت در غربالگري و انجام آزمايش پاپ‌اسمير در زنان تأثير گذار بودند. اين عوامل شامل مؤلفه‌هاي اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، نگرش، اعتقادات فرد، كمبود آگاهي، ترس و ... بودند. لذا يافته‌هاي پژوهش مي‌تواند به مديران و برنامه ­ريزان حوزه سلامت كمك نمايد تا در طراحي آموزش‌ها، از برنامه‌هاي آموزشي نظريه­ محور، كلاس‌هاي آموزشي چهره به چهره، مشاوره‌هاي تخصصي و سخنراني روحانيون و افراد بانفوذ در جامعه و همچنين ساير الگوي‌هاي تغير رفتاري متناسب استفاده كنند.

Background and objective: Cervical cancer is one of the most prevalent cancers among women. Although Pap smear test is an effective screening program, it is not conducted very frequently. This study aimed to recognize the determinants affecting women’s participation in Pap smear test screening, with a qualitative approach, based on the health belief model (HBM). Materials and methods: This was a qualitative research, based on thematic analysis, conducted in 2015. Participants were 30 rural women who participated in this study voluntarily in Sarvabad County in Kurdestan Province in Iran. Purposive sampling was used to recruit participants and sampling continued until data saturation. Semi-structured interviews were used to collect the data. Data were analyzed using thematic analysis. Results: Based on participants’ perception, more of the women believed that they were not at risk for cervical cancer; however, they perceived the severity of the disease. Some of them did not have an adequate understanding of the test benefits. They pointed to financial difficulties, fear of test result and lack of awareness are the main barriers in taking Pap smear test. Conclusion: Several factors affect women’s participation in screening and Pap smear test. These factors include the components of social, economic, cultural, attitudes, individual beliefs, lack of awareness, fear, etc. Findings of this study could help health administers and planners in designing and implementing interventional programs such as theory-based educational programs, face-toface educational classes, expert advice and speech of clergy people and influential community people to increase women’s participation in Pap smear test screening program.