بررسي اثر تنش خشكي بر عملكرد دانه سه ژنوتيپ ارزن معمولي (Panicum miliaceum L)

Effects of drought stress on yield of three common millet (Panicum miliaceum L.) genotypes

كمبود آب گرايش به سمت كاشت ژنوتيپ­ هاي مقاوم به خشكي را افزايش داده است. در نواحي خشك شبيه بيشتر مناطق ايران، اغلب اكوتيپ ­ها و گونه­ هاي محلي مقاومت بيشتري در برابر خشكي از خود نشان مي ­دهند. اين تحقيق به‌صورت اسپليت پلات و در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي كه در آن تنش خشكي (50، 75 و 100 درصد ظرفيت زراعي) به‌عنوان كرت اصلي و ژنوتيپ­ (پيشاهنگ، رابر و گلباف) به‌عنوان كرت فرعي در نظر گرفته‌شده بود، اجرا گرديد. نتايج نشان داد كه صفات پتانسيل آب برگ، قندهاي احياء، عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه در سطح احتمال يك درصد تحت تاثير تيمار تنش خشكي قرار گرفتند. اثر ساده ژنوتيپ نيز براي صفات مذكور و همچنين محتواي رنگيزه ­هاي فتوسنتزي معني­ دار گرديد. بر طبق نتايج تجزيه واريانس اثر متقابل ژنوتيپ×تنش تنها براي صفات نشت يوني و عملكرد بيولوژيك معني­ دار شد. نتايج مقايسه ميانگين نشان داد كه تنش خشكي به‌طور معني‌داري عملكرد بيولوژيك، محتوي نسبي آب برگ و عملكرد دانه را كاهش داد اين در حالي بود كه نشت يوني و محتواي قندهاي احياء به‌طور معني ­داري افزايش يافتند. بيشترين عملكرد بيولوژيك هم در شرايط نرمال و هم تنش مر بوط به رقم پيشاهنگ بود. همبستگي ساده بين صفات نشان داد كه عملكرد بيولوژيك، محتوي نسبي آب برگ و قندهاي احياء بيشترين تأثير را بر عملكرد دانه داشته­ اند. به‌طوركلي نتايج اين تحقيق نشان داد كه اكوتيپ گلباف بالاترين عملكرد دانه را در مقايسه با ژنوتيپ­ هاي پيشاهنگ و رابر در شرايط تنش خشكي داشت.

Water deficiency has increased the demand for cultivation of drought tolerant crops. In dry regions like most parts of Iran, ecotypes and local varieties often show a high degree of drought resistance. The experiment was arranged in a split plot based on a randomized completely block design that drought stress (50, 75 and 100% field capacity) were considered as main plot and genotype (Rabor, Golbaf and Pishahang) as subplot. The results showed that the traits of leaf water potential, reduction sugar, biological yield and grain yield significantly affected with drought stress at level of 1%. The simple effect of genotype was significant for mentioned traits and photosynthetic pigments. Based on variance analysis, the interaction of genotype×stress was significant only for ion leakage and biological yield. The results of mean comparison showed that drought stress significantly (P≤0.01) decreased biological yield, leaf water content and grain yield, while, ion leakage and reducing sugar contents were significantly increased. The highest biological yield was belonged to Pishahang cultivar in both of normal and stress conditions. Simple correlation among the traits showed that biological yield, relative water content and reduced sugars were the most effective traits on grain yield. In overall, the results showed that Golbaf genotype had the highest grain yield in comparison with Pishahang and Rabor genotypes under water stress conditions.