نقش واسطه اي نيازهاي روانشناختيِ پايه در ارتباط بين سبك هاي والدگري و سلامت روان دانش آموزان تيزهوش

The Mediating Role of Satisfying Basic Psychological Needs on the Relationship Between Parenting Styles and Mental Health in Gifted Students

زمينه و هدف: زندگي كردن براساس اهداف اصيل، يافتن معنا و تلاش در جهت رشد شخصي، همان سلامت روان است. پژوهش‌هاي زيادي تأثير عوامل بافتي و شخصي را بر سلامت روان كنكاش كرده‌اند. هدف از پژوهش حاضر تعيين رابطه متغيرهاي سبك‌هاي والدگري و ارضاي نيازهاي روانشناختيِ پايه بر سلامت روان در دانش‌آموزان تيزهوش شهر شيراز بود. مواد و روش‌ها: براي اين منظور 250 نفر(115 دختر و 135 پسر) از دانش‌آموزان مدارس تيزهوش شهر شيراز به روش نمونه‌گيري خوشه‌اي انتخاب شد. براي اندازه‌گيري متغيرها، افراد شركت‌كننده مقياس‌هاي والدين به عنوان بافت اجتماعي، سلامت روان و ارضاي نيازهاي روانشناختي را تكميل كردند. براي بررسي قابليت اعتماد و روايي اين مقياس‌ها به ترتيب از روش آلفاي كرنباخ و تحليل عاملي تأييدي استفاده شد كه نتايج بيانگر مطلوبيت اين مقياس‌ها بود. در تحليل داده‌ها از نرم‌افزار ليزرل استفاده شد. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش با استفاده از روش تحليل مسير، حاكي از آن بود كه سلامت روان دانش‌آموزان تيزهوش متأثر از سبك‌هاي والدگري خانواده و ارضاي نيازهاي روانشاختي است. بدين صورت كه سبك كنترلي و طرد كننده خانواده به صورت منفي، و سبك گرمي به همراه سبك حمايت از استقلال از خانواده به صورت مثبت، اثر مستقيم و غيرمستقيم بر سلامت روان دارند. همچنين ارضاي نياز به شايستگي و نياز به استقلال، به صورت مثبت با سلامت روان در ارتباط است و توانسته نقش واسطه‌اي در ارتباط بين سبك‌هاي والدگيري و سلامت روان ايفاء كند. براي ارزيابي مدل از شاخص‌هاي چندگانه از جمله ميزان (0/42) RMS و (0/98) GFI استفاده شد كه نتايج نشان داد مدل پيشنهادي با داده‌ها برازش دارد. نتيجه‌گيري: با توجه به يافته ها سبك والدگري مناسب (گرمي در روابط، حمايت از استقلال و نداشتن سبك كنترلي) باعث بهبود شايستگي و سلامت روان در فرزندانشان مي‌شود.

Background and Objective: Living up based on authentic goals, meaning and striving to achieve personal growth have been defined as mental health. Many studies have addressed the effect of personal and contextual factors on the mental health. This study aimed to determine the relationship of parenting styles and to satisfy basic psychological needs on mental health among gifted students in Shiraz. Methods: Participants consisted of 250 gifted school students (135 boys and 115 girls) which were selected through cluster sampling method. In this study, parental scales as social context, mental health and basic psychological needs were used. Cronbach's alpha was used to check the validity of research data, and confirmatory factor analysis was used to assess the validity of the data from the. The data were analyzed through LISREL. Results: The results of path analysis showed that that there is a significant relationship between parenting styles and satisfying basic psychological needs with mental health among gifted students. This means that, rejection and control style negatively and warmth and autonomy support positively effects on mental health. Also, need to autonomy and competence positively effects on mental health. Also, the satisfying basic psychological needs of involvement were mediated by parenting styles and mental health. Multiple indexes of fitness were used to evaluate the model. Which results (RMSE=0/042, GFI=0/98) showed that there is a fitness between model and data. Conclusion: According to results, Proper parenting style (i.e. warmth and structure styles and lack of correction style) could lead to a higher level of competency and wellbeing among gifted students.