تبيين نقاط قوت، چالش‌ها و ساز و كارهاي اصلاحي برنامه مدارس مروج سلامت از ديدگاه كارشناسان بهداشت مدارس: يك مطالعه كيفي

Exploring the Strengths, Challenges and Improvement Strategy for Health-Promoting Schools from School Health Experts: a Qualitative Study

زمينه و هدف: مدرسه فراهم‌كنندۀ بستري براي ارتقاي سلامت حدود دوازده ميليون دانش‌آموز ايراني، كاركنان مدارس، والدين و محيط دربرگيرندۀ آن‌ها به‌عنوان يك كل مبتني بر رويكرد مدارس مروج سلامت است. سلامت فرد در سنين مدرسه متأثر از تعامل با ساير دانش‌آموزان، اولياي مدرسه، شرايط كمي و كيفي محيط مدرسه و نظام آموزشي است؛ لذا، مطالعۀ حاضر با هدف تبيين نقاط قوت، چالش‌ها و راهبردهاي اصلاحي اين برنامه از ديدگاه كارشناسان بهداشت مدارس استان‌هاي كشور در سال 1394-1395 انجام‌شده است. مواد و روش‌ها: در اين مطالعۀ كيفي، داده‌ها با استفاده از مصاحبۀ نيمه‌ساختاريافته از 14 تن از كارشناسان بهداشت مدارس از هفت استان و سه تن از مديران مدرسه كه از طريق نمونه‌گيري مبتني بر هدف جمع‌آوري گرديد، با روش تحليل محتواي كيفي و با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA ويرايش 10تحليل شد. يافته‌ها: در راستاي پاسخگويي به سه سؤال اصلي مطالعه يعني ديدگاه‌هاي مصاحبه‌شوندگان دربارۀ نقاط قوت، چالش‌ها و راهكارهاي اصلاحي برنامۀ مدارس مروج سلامت، يافته‌هاي حاصل از تحليل مصاحبه‌هاي انفرادي با كارشناسان بهداشت مدارس و مديران مدارس در اين برنامه، در هشت طبقه ؛ «مشاركت محوربودن برنامه»، «بازخورد محوربودن برنامه»، «آموزش محوربودن برنامه»، «جامع‌بودن برنامه»، «سازوكار ساختاري ـ اجرايي ناكارآمد»، «ماهيت ناكارآمد برنامه»، «بهبود زيرساخت‌هاي حمايت‌كننده» و «بازنگري ساختار اجرايي برنامه» دسته‌بندي شد. نتيجه‌گيري: اثربخشي برنامۀ مدارس مروج سلامت همانند همۀ برنامه‌هاي موفق در سيستم بهداشتي مستلزم بازنگري و بومي‌سازي است.

Background and Objective: Schools provide an important setting to promote health, especially in Iran with about 12 million children, moreover for school staff, families, and communities. The health-promoting schools approach has been implemented in Iranian schools. This qualitative study aimed to explore the perspectives of school health experts towards the strengths, challenges, and improvement strategy for health promoting schools. Methods: In this qualitative study, data was collected using semi-structured interviews with 14 health schools, professionals and 3 school headmasters in seven provinces of Iran. We recruited interviewers through purposeful sampling. Thematic analysis was conducted to analyze the data by using MAXQDA ver 10. Results: The results were categorized into eight themes. The main strength, perceived in "based on participatory program", "feedback-driven program", "trainingdriven program", "a systematic program". The main perceived weakness was ''inefficient executive structural mechanism" and "inefficient property of the program "Improve the supporting infrastructure" and "Renew executive structures were suggested as a corrective mechanism from participants’ view point. Conclusion: The effectiveness of the health promoting school program, as well as all successful programs in health system requires revision and localization.