بررسي محرك‌هاي توسعه منطقه‌اي در ايران: رويكرد اقتصادسنجي فضايي

Investigating of the drivers of regional development in Iran: spatial econometric approach

همسويي توسعه صنعتي و تفاوت‌ها در توسعه منطقه‌اي، بر اهميت بررسي ابعاد فضايي توسعه منطقه‌اي و محرك‌هاي اصلي آن كه عاملي است در جهت گسترش نابرابري‌ها در سطح مناطق هر كشور، افزوده است. اين تحقيق با هدف سنجش عوامل مؤثر بر توسعه منطقه‌اي و با استفاده از الگوي اقتصادسنجي فضايي، نگاهي تحليلي به مساله توسعه منطقه‌اي در سطح استان‌هاي ايران دارد. براي اين منظور، از ماتريس مجاورت رخ مانند دوطرفه و مدل خطاي فضايي براي 30 استان كشور در مقطع زماني 1392 استفاده شده است. نتايج تحقيق بيانگر تاثير چشمگير عوامل سياستي، بويژه سياست مالي، بر افزايش سطح توسعه منطقه‌اي يا كاهش نابرابري بين استان‌ها است. متغيرهاي سرانه اعتبارات دولتي، شاخص جاذبه و سرانه سرمايه‌گذاري صنعتي از مهمترين متغيرهاي اثرگذار بر افزايش سطح توسعه منطقه‌اي است و سرانه ماليات دريافتي نيز عاملي بازدارنده در جهت افزايش سطح توسعه بدست آمده است. سرمايه‌گذاري صنعتي به عنوان يكي از متغيرهاي مهم در جهت توسعه صنعتي و انتقال ساختاري اقتصاد منطقه‌اي، تاثير مثبت و معني‌دار بر سطح توسعه منطقه‌اي دارد و به دليل تاثيري كه بر افزايش سطح درآمد، پيوندهاي پسين و پيشين و تكميل زنجيره ارزش مي‌تواند داشته باشد، عاملي مؤثر بر همگرايي توسعه منطقه‌اي است.

Alignment of industrial development and differences in the regional development has increased the importance of investigation of spatial aspects and of the main drivers in regional development that it is a factor in the spread of inequalities in the regions of each country. This study aimed to assess factors affecting regional development using spatial econometric model and it analyze the regional development problem in the provinces of Iran. For this purpose, the two-sided neighborhood matrix and spatial error model are used for 30 provinces during 1392. The results indicated a significant influence of political factors on increase or decrease the level of regional development disparities between provinces, particularly fiscal policy. Industrial investment as one of the important variables in the development and structural transition has a significant positive influence on regional development and because of the impact that rising income levels, backward and forward linkages and value chain can be a factor convergence is affecting regional development.