عوامل تأثيرگذار بر انباشت پژوهش و توسعه داخلي و سرريز پژوهش و توسعه شركاي تجاري از كانال واردات بخش كشاورزي در ايران

Effective factors of expenditures domestic research and development and spillovers R&D trading partners of imports channel of the agricultural sector in Iran

به دليل رشد سريع جمعيت انجام فعاليت­ هاي پژوهش و توسعه در بخش كشاورزي منجر به افزايش توليدات كشاورزي در كشورهاي در­حال توسعه و توسعه يافته شده است. با توجه به پايين بودن انباشت پژوهش و توسعه داخلي در كشورهاي در‌حال توسعه، انجام فعاليت­هاي پژوهش و توسعه داخلي و جذب و بومي نمودن پژوهش و توسعه شركاي تجاري از كانال واردات مي­تواند كمك شايان توجهي به كاهش شكاف فناوري و هم‌چنين، افزايش ارزش‌افزوده بخش كشاورزي كند. با توجه به وجود مزيت­هاي نسبي فراوان طبيعي در بخش كشاورزي ايران در صورتي­كه موفق به ايجاد مزيت­هاي نسبي اكتسابي از كانال انباشت پژوهش و توسعه داخلي و جذب پژوهش و توسعه شركاي تجاري در اين بخش شود، قطعا موفق به گسترش صادرات غيرنفتي و بهبود ارزش افزوده بخش كشاورزي خواهد شد. لذا، هدف اين مطالعه بررسي عوامل تأثيرگذار بر انباشت پژوهش و توسعه داخلي و سرريز پژوهش و توسعه شركاي تجاري از كانال واردات بخش كشاورزي در ايران در طول دوره 90-1350، با استفاده از سيستم معادله‌هاي هم‌زمان و روش GMM است. نتايج پژوهش نشان مي­دهند يك درصد افزايش در انباشت پژوهش و توسعه داخلي، سرمايه انساني بخش كشاورزي، درجه باز بودن تجاري، نرخ ارز واقعي و صادرات نفت و گاز منجر به تغيير سرريز پژوهش و توسعه شركاي تجاري بخش كشاورزي به ترتيب به مقدار 0/15، 2/22، 0/38، 0/33 و 0/87 درصد مي­شود. هم‌چنين، يك درصد افزايش در سرمايه انساني بخش كشاورزي، درجه باز بودن تجاري و صادرات نفت و گاز منجر به تغيير انباشت پژوهش و توسعه داخلي بخش كشاورزي به ترتيب به ميزان 4/04، 0/20 و 0/09 درصد مي­ شود. بر اساس نتايج پژوهش و در راستاي كاهش شكاف فناوري پيشنهاد مي ­شود، سياست­هاي سمت تقاضا با سياست­هاي پژوهشي در راستاي ايجاد انگيزه در فعالين اقتصادي به منظور سرمايه­ گذاري در فعاليت­هاي پژوهش و توسعه بخش كشاورزي و با سياست­هاي آموزشي در جهت توسعه بازار سرمايه انساني به منظور جذب فناوري­هاي نوين از كانال واردات و جريان سرمايه گذاري مستقيم خارجي هماهنگ شود.

The period studied in this research 1971-2011 and estimates is based on a system of simultaneous equations and GMM method. Results research indicates that one percent increase in domestic research and development, human capital sector agriculture, degree of trade openness, real exchange rate and oil and gas exports are lead to a change external research and development in order the amount of 0/15, 2/22, 0/38, 0/33 and 0/87. Also, one percentage increase in the human capital of sector agriculture, degree of trade openness and oil and gas export leads to changing domestic research and development in order the amount of 4/04, 0/20 and 0/09. According to research results and in order to reduce the technology gap is suggested, coordinated demand side of policies with research of policies in direction create incentives in the economic actors the purpose of investment in research and development of agricultural sector, and with educational policy in order to develop human capital in order to attract new technologies of import channels and foreign direct investment flows.