اثر سياست‌ قيمت‌گذاري آب آبياري بر سطح تراز آب زيرزميني حوضه آبريز نيشابور

Survey of the stability and balance of the aquifer in order to achieve sustainable management (Case Study: Nishabour basin

قيمت­ گذاري آب زيرزميني از جمله مهم­ترين سياست­ هاي مديريت تقاضاي آب كشاورزي مي‌باشد كه مي­تواند افزون بر استفاده بهينه از آب كشاورزي، مشوقي براي ذخيره و حفاظت از منابع آبي باشد. در اين مطالعه، بمنظور دستيابي به تعادل و پايداري سطح سفره آب زيرزميني حوضه آبريز نيشابور، مدل تركيبي برنامه­ ريزي رياضي مثبت (PMP) و روش پويايي سيستم (SD) در چهار زير حوضه طرح ­ريزي شد و اثر تغيير قيمت آب (افزايش 20 و 40 درصدي) بر الگوي كشت، سود، مصرف آب آبياري كشاورزان و در نتيجه تغيير تراز آب زيرميني بررسي شد. داده ­هاي مورد نياز مطالعه از راه تكميل 200 پرسشنامه و سازمان آب منطقه ­اي خراسان رضوي گردآوري شد. نتايج نشان داد، افزايش قيمت آب آبياري تأثير بسزايي بر تغيير الگوي كشت، كاهش سود، كاهش مصرف آب آبياري و در نتيجه بر بهبود سطح تراز آب زيرزميني دارد. با افزايش قيمت آب آبياري به 40 درصد سطح زيركشت و مصرف آب در تمامي زيرحوضه ­ها براي همه محصولات كاهش نشان داد كه بيش‌ترين كاهش در مصرف آب آبياري مربوط به زيرحوضه 4 و به مقدار 36 درصد بوده است. هم‌چنين، اعمال سياست قيمتي منجر به كاهش سود ناخالص، بين 0/5 درصد در زيرحوضه 3 تا 11/1 درصد كاهش در زيرحوضه 2 گرديد. اثر تغير قيمت بر تراز آب زيرزميني در يك دوره 12 ماهه شبيه ­سازي نيز نشان داد كه افزايش تا 20 درصد قيمت آب آبياري در طول يك سال، 0/33 متر سطح آب زيرزميني را بهبود خواهد بخشيد. از اين رو، در اولويت قرار دادن سياست قيمت­ گذاري آب آبياري، در تصميم­ گيري­ها و برنامه­ هاي سياستي مديريت منابع آب استان خراسان رضوي، به عنوان راهبردي مناسب و كاربردي جهت كاهش تقاضاي آب آبياري و پايداري منابع آب دشت نيشابور توصيه مي­ شود.

In the present study, the water balance of Nishapur catchment calculated using renewable and index {consumption ratio to renewable water} in three years of normal water , wet and dry samples were examined.Therefore, the optimal cropping patterns based on renewable water levels in the region with the aim of providing maximum benefit to farmers was determined based on the results of the irrigated area of about 43,000 hectares of land are illegal. Also, the results of the sensitivity analysis model of mathematical programming that two water status of renewable (drought and famine ) shadow price of water in the spring between the values (804.7 to 1607), summer (200 to 3050) and autumn and winter between ( 0 to 430 ) Rls. Estimates of the demand function and measure the response of farmers to changes in water prices showed that with change of water prices, Motivation to cropping patterns change, Reallocation and More water-efficient crops and water saving in agriculture occur