نقش و كاركرد سنت سياحت در زندگي سه صوفي سيّاح (ابراهيم ادهم ، منصور حلاج، علي بن عثمان هجويري)

The Function of the Archetype of Journey in the Life of Three Sophies

سياحت و سفر از رسوم موّكَد جماعت صوفيان، و مستند به قرآن و حديث است كه با نام سير آفاق در مقابل سير انفس در ميان اين طايفه شهرت يافته، اهميت سفر در نزد اين نهانگرايان مسلمان تا جايي است كه صوفيان نامبرداري چون جنيد آن را از اركان تصوف شمرده‌اند، سير آفاق در ظاهر و در نگاهي اجمالي با اهداف و اغراض مشخصي نظير كسب علم،زيارت،سماع حديث،رياضت نفس و غيره، بين ايشان صورت مي‌گرفت، اما به نظر مي‌رسد كه اين سفرها بيش از اين عوامل و اهداف ظاهري و قشري مقاصد باطني و نهاني را با خود به همراه داشته است و مقاصد و اغراض سياسي اسباب سفر را فراهم مي‌داشته است چنان كه در برخي نهضت‌هاي عرفاني دگرانديش نظير اخوان آباد در دوره صفويه سفر نوعي مبارزه با نظام حاكم تلقي گرديده است،براي يافتن اين سوال زندگي و سفرهاي متعدد سه صوفي نامبردار كه بيشتر عمر را در هجرت گذرانده‌اند مورد بررسي قرار گرفت و نتايج حاصل، اين نظر را فربهي و قوت بيشتري بخشيد كه يكي از اصلي ترين عوامل در ترك وطن و هجرت گزيدن اين ارباب معرفت، مصالح اجتماعي و ساختار انديشه سياسي ايشان بوده است.

Journey is one of the most accentual customs of Sophism and it is documented to Quran and anecdote which called “Journey of Universe” versus “Journey of Self”. The importance of journey in this occultism point of view is highly emphatic as Jonid, one of them, believed journey is one of the pillars of sophism. In the surface of this purpose some particular goals like gaining knowledge, pray, self-lucubrating, searching for anecdotes are notable. But under the surface of such goals, some political notions and aims are laid; as in some deconstructive movement of mythism like Akhavan Abad in Saphavieh era, journey was a kind of quarrel with government. Searching this notion in the life of three well-known Sophies, who spent most of their life in migration, proves the idea that one of the most important causes of migration was social advisable and their political trends.