انتقال قيمت عمودي در بازار محصولات سيب زميني و پياز (مطالعه موردي: استان كردستان)

Vertical Price Transmission in the Market of Potato and Onion (Case Study: Kurdistan Province

در اين مطالعه فرآيند انتقال قيمت محصولات سيب زميني و پياز بين دو سطح عمده فروشي و خرده فروشي مورد بررسي قرار گرفت. از داده‌هاي ماهانه قيمت‌هاي عمده فروشي و خرده فروشي 12: 1386 تا 03: 1392 اين دو محصول در استان كردستان استفاده شد. نتايج آزمون ريشه واحد ADF نشان داد كه سري‌هاي قيمت خرده‌فروشي و عمده‌فروشي هر دو محصول انباشته از درجه يك مي‌باشند و نتايج آزمون هم‌انباشتگي جوهانسن نيز بيانگر هم‌انباشته بودن دو سري قيمت براي اين محصولات بود. براي بررسي رابطه علي قيمت بين دو سطح خرده‌فروشي و عمده‌فروشي محصولات از آزمون عليت‌ استفاده گرديد و نتايج بيانگر وجود رابطه علي يك­طرفه از عمده‌فروشي به خرده‌فروشي براي محصولات سيب­ زميني و پياز بود. آزمون غير‌خطي بودن فرآيند تعديلات قيمت انجام شد كه نتايج آن وجود رابطه هم‌انباشتگي غير‌خطي براي هر دو محصول را تاييد نمود. لذا، الگوهاي تك متغيره TAR، M-TAR و LSTAR به ­كار برده شد. نتايج الگوي LSTAR 3,1 براي محصول سيب زميني نشان داد كه براي انحرافات كم‌تر از آستانه، وقفه سوم آن و براي انحرافات بزرگ‌تر از آستانه وقفه اول آن در سطح 5 درصد معني ­دار مي‌باشد. براي محصول پياز نتايج الگوي LSTAR 4,1 نشان داد كه براي انحرافات كمتر از آستانه، وقفه اول آن در سطح 5 درصد معني ­دار مي‌باشد، ولي براي انحرافات بزرگ‌تر از آستانه وقفه آن معني­دار نيست. بنابراين، انتقال قيمت در بازار محصولات سيب زميني و پياز در دو سطح خرده فروشي و عمده­ فروشي به­ صورت نامتقارن انجام مي‌شود. لذا، ايجاد بانك اطلاعات بازار‌يابي با هدف جمع ­آوري و تحليل اطلاعات قيمت نهاده‌ها و محصولات كشاورزي و انتقال به ­هنگام اين اطلاعات به عوامل بازار، ايجاد تسهيلات و خدمات زيربنايي از جمله سردخانه و انبار‌هاي مناسب براي نگه­داري اين محصولات پيشنهاد گرديد.

In this research, price transmission between wholesale and retail levels of two products, potato and onion has been studied. The data of wholesale and retail prices of Kurdistan province from 1386:12 to 1392:3 were used. According to the results of the ADF unit-root test series retail and wholesale prices of two products were integrated of order 1 and the Johansson cointegration test results indicated the prices for products were two series cointegrated. To examine the causal relationship between retail and wholesale prices of products, Toda –Yamamoto (1995) test was used and the results indicated that there was a one-way causal relationship from wholesale to retail for potato and onion. Hansen(1999)’s Sup-F test was carried out to examine the existing of nonlinear price adjustment that the result indicated that there were nonlinear price adjustment for potato and onion. Therefore, univariate TAR, M-TAR and LSTAR models were used. The results indicated asymmetry price transmission in potato and onion market.