بررسي اثرات وجود بورس كالا بر رقابت تجارت پسته در ايران

Investigating the Effects of Commodity Exchange on Competition of Pistachios Suppliers in Iran

نابساماني ساختار بازار پسته در ايران موجب ايجاد مشكلات متعددي در قيمت گذاري و نحوه مبادلات اين محصول گشته است. در اين زمينه ايجاد بازاري متمركز نظير بورس كه از پي آمدهاي آن كاهش نوسانات قيمت و در نتيجه بهبود شرايط درآمدي و رقابتي عرضه‌كنندگان مي باشد، امري مهم به نظر مي رسد. در اين مطالعه در راستاي بررسي اثرات ايجاد بورس كالا بر رقابت مناطق توليدكننده ي ايران در زمينه ي تجارت داخلي و خارجي پسته، از نوعي مدل حمل و نقل بر مبناي حداكثرسازي درآمد صادراتي و حداقل سازي هزينه‌هاي حمل پسته، مورد استفاده قرار گرفت. مطابق با نتايج اين تحقيق، در صورت وجود بورس كالا، بر تعداد متقاضيان محصول پسته ي استان هاي خراسان رضوي، يزد و سمنان افزوده شده و در مقابل استان هاي فارس، قم و قزوين برخي از بازارهاي خود را از دست خواهند داد. همچنين علي رغم ثابت ماندن صادرات كل پسته، تغييراتي در نحوه صادرات و استان‌هاي صادركننده ايجاد خواهد گشت. به طوري كه از صادرات مستقيم استان كرمان كاسته و به صادرات استان تهران افزوده مي شود. با توجه به نتايج مذكور، راه اندازي فعال بورس پسته در كشور مي تواند موجب رونق بازارهاي هدف استان هاي عمده توليدكننده پسته كشور گردد. همچنين با توجه به ظرفيت هاي بالقوه توليد پسته در استان هاي شرقي كشور، توسعه صنايع فرآوري و انبارداري در اين مناطق مي تواند در مديريت عرضه و تقاضاي پسته مفيد واقع شود.

The ravages of pistachios market structure in Iran has created numerous problems in the pricing and trading of this product. In this context, it is important to create a centralized market such as commodity exchange, that decreasing price volatility and as a result improving revenue and competitive conditions of suppliers are its consequences. In this study, one type of transportation model, which is based on maximizing export earnings and minimizing transportation cost, was used for evaluation of effects of the creation of pistachios exchange on competition of producing areas in the field of internal and external pistachios trade. according to the results of this research, under the existence of the commodity exchange, will be added to the number of applicants for the pistachios of Khorasan-Razavi, Yazd, and Semnan provinces, but instead Fars, Qom and Qazvin provinces will lose their some markets. Also, while the total exports of pistachios remains constant, but will make changes in the way of export and the exporter provinces.