تغييرات جمعيت و تنوع گونه اي پرندگان در بوم سازگان رودخانه كارون در محدوده شهر اهواز به عنوان شاخص هاي زيستي

Population and Species Diversity Fluctuations of Birds in Karun River Ecosystem in Ahvaz City as Bio-indicators

پرندگان 10 كيلومتر از مسير رودخانه كارون در داخل شهر اهواز در بهار و تابستان 1394 شناسايي، تنوع و تركيب جمعيت آن‌ها با شمارش مستقيم Total Count با دوربين چشمي 10×40 رايس و تلسكوپ تعيين شد. در اين بررسي 1919 پرنده متعلق به 41 گونه شامل 8 گونه آبزي (19/51 درصد)، 8 گونه كنار آبزي (19/51 در صد) و 25 گونه پرنده خشكي زي (61/98 درصد) شناسايي شد. از پرندگان خشكي زي 12 گونه، كنار آبزي‌ها 9 گونه و از آبزي‌ها يك‌گونه در منطقه جوجه آوري كرده بودند. جمعيت جوجه ‌آوران آبزي در سال 1394 نسبت به سال 1380، 95 درصد و كاهش جمعيت جوجه ‌آوران كنار آبزي 20/76 درصد بوده است. بيشترين شاخص تنوع گونه‌اي شانون 3/27، شاخص تنوع مارگالف 6/227 و شاخص يكنواختي 0/6733 در شهريورماه بود. پرندگان خشكي زي با 836 قطعه در بهار و 390 قطعه در تابستان فون غالب رودخانه را تشكيل مي‌دادند. در بين پرندگان خشكي زي گونه Passer domesticus با /1615 درصد در فصل بهار و گونه چلچله Hirundo rustica با 76/9 در صد در تابستان غالب بودند. پرندگان آبزي كم‌ترين تعداد 141 قطعه با 32/10 در صد و 41 قطعه با /47 در صد، به ترتيب در بهار و تابستان دارا بودند. از گونه‌هاي درخطر انقراض جهاني گونه Phalacrocorax pygmeus و از گونه‌هاي حمايت‌شده ايران، 6 گونه حواصيل و گونه دراج Francolinus francolinus در رودخانه كارون مشاهده شد. هدف از اين مطالعه نشان دادن تغييرات جمعيت و تنوع گونه‌اي پرندگان به‌عنوان شاخص‌هاي زيستي رودخانه كارون در محدوده شهر اهواز براي حفاظت از رودخانه كارون بود.

The avifaunal diversity and population fluctuation of birds of Karun River ecosystem in Ahvaz City was studied for period of six months from April-2015 to September-2015 based on observational and total count methods with Zeiss binoculars (10×40) and telescopes (15×60). A total of 1919 bird individuals from 41 bird species were recorded in Karon River ecosystem. Out of the total 41 species, 8 species(19.51%) of all detections belong to swimmer waterbirds, 8 species 19.51% of bird species belong to wading birds and 25 species (60.98%) terrestrial birds, that 22 species of them were breeder (12 species belong to terrestrial birds, one species to water birds and 9 species to wading birds). Reduction population of waterbirds in 2015 compared to 2001 was 95 percent and breeding population reduction was 20.76 percent. The terrestrial birds were dominant with 836 individuals in spring and 390 individuals in summer as compared to water birds, 529 individuals in spring and 164 individuals in summer. The highest waterbirds abundance was recorded for Cormorant Phalacrocorax carbo (3.66% in spring), the highest terrestrial birds abundance was recorded for House Sparrow Passer domessticus (15.16% in spring) and Swallow Hirundo rustica(9.74% in summer), and the highest wading birds abundance was recorded for Little Egret Egreta garzetta(57.77% in spring). The highest species diversity i.e. Shannon’s index (3.27), species richness i.e. Margalef’s index (R1 = 6.227), species evenness, i.e., McIntosh’s index (E = 0.6733) and Fisher alpha’s index (11.26) was recorded for all birds. Six species of protected and one species of globally threatened species observed in Karun River ecosystem. The aim of this study demonstrates the importance of Karun River Ecosystem in Ahvaz City limits to protect the birds.