روش‌هاي برآورد نشت در كانال ها و بررسي نشت و راندمان توزيع در شبكه آبياري درودزن

Methods of Seepage Estimation in Canals and Evaluation of Seepage and Distribution Efficiency in Doroodzan Irrigation System

با توجه به كمبود منابع آب در كشور، كاهش تلفات و افزايش بهره وري مصرف آب در كشاورزي امري ضروري است. مديريت و بهره وري مصرف آب ضعيف در شبكه هاي آبياري و زهكشي نشان مي دهد كه اين بخش نياز به توجه ويژه دارد. شبكه آبياري و زهكشي درودزن فارس يكي از شبكه هاي آبياري و زهكشي مدرن كشور است كه دشت حاصلخيز مرودشت كه يكي از قطب‌هاي كشاورزي استان مي باشد را تغذيه مي نمايد. تاكنون بررسي ميداني كمي در خصوص ميزان نشت آب و راندمان توزيع در كانال هاي آبياري اين شبكه انجام‌گرفته است. در اين پژوهش تجربيات پژوهش هاي قبلي در مورد روش هاي برآورد ميزان نشت آب در كانال آورده شد. ميزان نشت و راندمان توزيع آب در كانال هاي آبياري درجه 3، در چهار منطقه اصلي آبياري شبكه اندازه گيري گرديد. جمعاً 12 كانال و در هر كانال در سه بازه اندازه گيري ها انجام شد. ميزان نشت آب با استفاده از روش دبي ورودي خروجي و به كمك ميكرومولينه برآورد شد. راندمان توزيع آب نيز با توجه به ميزان نشت و نسبت دبي خروجي به ورودي شبكه توزيع برآورد گرديد. ميزان تلفات نشت و تبخير در شبكه درودزن با و بدون احتساب ادامه كانال هاي سمت چپ و سمت راست به ترتيب حدود 488500 و 335900 مترمكعب بر روز بود. راندمان توزيع آب در كانال هاي درجه 3 و 4 حدود 81 درصد برآورد گرديد. به‌طور متوسط حدود 15 درصد از آب رهاسازي شده در اثر نشت و تبخير در كانال هاي درجه 3 و 4 تلف گرديده است. بنابراين توصيه مي شود به‌منظور بهبود مديريت شبكه درودزن، ميزان تحويل آب در نقاط مختلف را با توجه به مقادير نشت و راندمان هاي برآورد شده تعيين نمود.

Because of limited water resources in Iran, decrease the water seepages and increase the water are necessary. Water productivity and the management conditions of irrigation and drainage systems shows that more attention should be paid to this subject. Doroodzan irrigation and drainage network is one of Iranian modern irrigation and drainage networks. This network irrigates Marvdasht plain fertile farms. There are not enough field studies about seepage losses in the related irrigation canals. In this study the previous experiences on seepage estimation is mentioned. The seepage losses were measured in 12 tertiary irrigation canals located on the four main irrigation districts in Dorooodzan irrigation network. Seepage values were measured using inflow outflow method using a flow velocity meter. The values of seepage and evaporation losses was about 488500 and 335900 cubic meter per day, with and without considering the canals continued to the left and right bank canals. The average distribution efficiency in tertiary and quaternary canals was about 81 percent. About 15 percent of the delivered water in the beginning of the system was wasted in tertiary and quaternary canals due to seepage and evaporation losses. Therefore, it is suggested to use these seepage and distribution efficiency rates to raise the water delivery performance in Doroodzan irrigation system.