پويايي و ايستايي نظام هستي از ديدگاه مولوي بلخي

Staticism and Dynamism of the World Order From Molavi Balkhi’ Perspective

مبحث حركت و تغيّر در اجزاي عالم از ديرباز مورد توجه عموم حكما به ويژه حكماي مسلمان قرار گرفته است. در انديشۀ مولانا، تمام اجزاي عالم در حركت و تكاپوي مستمر است و اين حركت هم در ظواهر پديده­ ها و هم در باطن هستي سريان دارد. پديده‌هاي عالم، حيات و شعور دارند و حركت آنها نشانه­ زندگي و شعور و ادراك آنهاست. به نظر مولانا باطن هيچ پديده­ اي ساكن نيست، سكون­ و ركودي كه در ظاهر پديده ­ها مشاهده مي­ شود، تصوري بيش نيست. تنها مستان حق مانند انبياي الهي، توان ادراكِ حركتِ هوشمند اجزاي هستي را دارند. مولانا سبب جنبش و تسبيح هستي را به اجراي هدفمند اوامر الهي ربط مي­دهد. چنان كه عنصر باد هوشمندانه تحت فرمان سليمان، و كوه و سنگ هم­ آواز داوود مي­ شود. به زعم مولانا تمام حركات اين عالم از حقيقتي پايدار و مافوق حركت و سكون موسوم به «بحر، خلوتگاه حق، جهان صلح يكرنگ و...» نشأت گرفته است. همۀ پديده ­هاي بي­قرار و در حركت تنها با رسيدن به خلوتگاه حق، آرام مي ­گيرند.

The issue of motion and change in the world has long attracted the attention of all sages, especially muslem thinkers. In Molavi’s ideas, all the parts of the world are in motion. And, this motion is evident in both appearances and the inner nature of the universe. According to Molavi, the interior nature of all phenomena is in motion. The stagnance and apparent motionlessness in the world is illusion. This intellingent movement is only detected by the people of truth like the prophets. Molavi relates the source of this motion in nature to the teleological end of the world as predestined by soleman, and mountains sing with David’s songs. According to Molavi, all movements in this world orginate from a stable truth, which is above any motion and is referred to as “ocean, the den of truth, or the colorless world of peace.” The restless things become peaceful and motionless in this den of truth.