اندازه گيري پايداري زارعين دشت كمين استان فارس: مقايسه روش هاي PCA و AHP

Measurement of sustainability of farmers of Kamin plains in Fars Province: Comparison of PCA and AHP method

يكي از چالش­ هاي اساسي كه تمامي جهان و از آن جمله كشور ما ايران با آن مواجه مي ­باشد، دستيابي به پايداري منابع است. با توجه به اهميت استان فارس در بخش زراعي كشور، در اين مطالعه وضعيت پايداري اقتصادي، زيست محيطي و اجتماعي زارعين در منطقه دشت كمين پاسارگاد، با استفاده از دو روش وزن­ده ي درون­زاي تحليل مولفه اصلي و برون زاي تحليل سلسله مراتبي ارزيابي شده است. بدين منظور با استفاده از اطلاعات 150 نفر از كشاورزان منطقه در سال زراعي 1394-1393، شاخص ­هاي پايداري اقتصادي، اجتماعي و زيست­ محيطي محاسبه گرديد. در انتخاب شاخص­ هاي پايداري نيز چارچوب تئوريكي سلسله مراتبي SAFE مورد استفاده قرار گرفت. در مقايسه شاخص پايداري تركيبي به دو روش AHP و PCA مشخص شد كه بين شاخص ­هاي پايداري اقتصادي و اجتماعي در دو روش، از نظر آماري اختلاف معني­ دار وجود دارد. اين در حالي است كه شاخص­ هاي پايداري زيست­ محيطي مزارع، بر اساس روش­هاي AHP و PCA، تفاوت معني­ دار آماري ندارند. در مجموع تفاوت آماري معني ­داري بين شاخص­ هاي پايداري تركيبي بر اساس دو روش مذكور وجود ندارد. بر اساس نتايج به­ دست آمده، به­ كارگيري ابزارهاي ترويجي و آموزشي و ارايه تسهيلات لازم شامل پرداخت وام به زارعين جهت اجراي عمليات خاكورزي حفاظتي، عمليات آبياري تحت فشار و انجام آزمون خاك با هدف حفظ و بهبود كيفيت بر مبناي مديريت مواد مغذي خاك پيشنهاد گرديد.

Achieving the sustainability of resources is one of the main challenges of the whole world, including our country, Iran. According to the importance of Fars province in the agricultural sector, the economic, environmental and social sustainability of Pasargad plains farmers in the region are evaluated using the positive weighting method of principal component analysis and exogenous weighting method of hierarchical analysis methods. So, economic, environmental and social sustainability indicators were estimated according to the two mentioned weighting methods for 150 farmers of the region in 2014-2015. SAFE theoretical framework has been used to choose the sustainability indexes. Comparison of the two sustainability combination indicators of AHP and PCA show that there was a statistically significant difference between indexes of economic and social sustainability in two methods. But in the field of environmental sustainability indicators, there was no statistically significant difference based on AHP and PCA. Overall, there was no statistically significant difference between the two methods based on a combination of sustainability indicators. According to the results, it is suggested to provide extension and education tools and necessary facilities such as giving loans to the farmers in order to use minimum tillage, sprinkle irrigation systems and soil test to manage and improve the quality of soil nutrients.