وحدت وجود در مثنوي معنوي

Pantheism in Masnavi Manavi

يكي از مباحث عمده و محوري در عرفان اسلامي بحث «وحدت وجود و ريشه هاي آن در تصوّف» است كه در باب آن محققان ايراني و غربي نظرات متفاوتي ارائه داده اند. بحث وحدت شهود هم از مباحث بسيار نزديك به وحدت وجود است كه گاه با وحدت وجود يكي شمرده شده است. همچنين بحث حلول و اتّحاد كه جنبه تفريطي وحدت وجود است در آثار و تعاليم بعض از صوفيه انعكاس يافته است. مولوي در تمثيل هاي گوناگون خويش در مثنوي معنوي به تبيين و تشريح وحدت وجود مي‌پردازد. در روند پژوهش اين نتيجه به دست آمد كه وحدت وجود مولوي، نه وحدت شهود است و نه حلول و اتحاد ؛ بلكه وحدت وجودي است كه صوفيان پيش ازو تحت عنوان «ليس في الدار غيره ديار» ياد كرده اند. به عقيده او «توحيد» به «وحدت وجود» مي‌انجامد و وحدت ميسر نيست مگر اينكه يك طرف نيست باشد و اين نيستي همان «فنا» است. در اين پژوهش سعي شده است به نگرش هاي وحدت وجودي مولوي در مثنوي نگاهي جامع افكنده شود و رئوس انديشه عرفاني او در باب اين موضوع خاص مورد كنكاش و بررسي قرار گيرد.

One of the main issues discussed on Islamic mysticism is the issue of pantheism and its roots in Sufism .About which researchers have different opinions. The discuss of unity of witness is of the discussions that is much more near to pantheism and sometimes they are thought the same. Also the discuss of Reincarnation and Alliance are of aspects of wastage in pantheism is reflected in works and teachings of some of sufism. Molavi Rumi's in ​​his various analogies in Masnavi Manavi explains and describes the pantheism. In the process of research it was revealed that Molavi′s pantheism is neither unity of witness nor alliance and intromission. But it is a kind of pantheism that Sufism prior to him called it laysa feddar ghayre diar In his opinion unity is impossible till one side is absent and this kind of inexistent is called annihilation. So have a Comprehensive view to Molavi’s pantheism approaches and the jest of his gnosis views about special cases was reviewed.