تحليلِ گفتگوي موسي و شبان در مثنوي معنوي بر مبناي تئوري منطق گفتگوييِ باختين

Moses and Shepherd Dialog in Masnavi

در نگاه نظريه پردازان دانش زبانشناسي (Linguistics) در حيطه جامعه شناختي، پيام زباني ـ چه دانسته و چه ناخودآگاه ـ حاوي يك سري از اطلاعات شخصي در رابطه با وضعيت اجتماعي، ديد اجتماعي، فرهنگ و شرايط روحي و فردي گوينده پيام است؛ در ميان نظرات مطرح شده در اين باره، تئوري منطق گفتگويي (- مكالمه) ميخائيل باختين، جايگاه ويژه ­اي دارد كه مي ­تواند با رويكردي علمي و متكثّر، جنبه­ هاي گوناگون زبان و «عمل زباني» را باز نمايد؛ در ميان ميراث كهن ادبيات ايراني، مثنوي معنوي از جمله متن­ هايي ست كه اگرچه ويژگي هاي خاصّ زمان و مكان را در شكل گيري آن مي توان دخيل دانست امّا به هر روي، گستردگي مفاهيم و پيچيدگي­ هاي خاصّ محتوا و شكل اين اثر، آن را به متني فرازماني مبدّل ساخته كه مي تواند از مناظر گوناگون، مورد بررسي و تحليل قرار گيرد؛ داستان موسي و شبان در مثنوي بنا به ساخت، محتوا و ماهيّت خاصّ خود از جمله سروده­ هاي مولاناست كه مي تواند با تحليلي مُدرن، برمبناي تئوري منطق گفتگويي باختين مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد.

Linguistic message from viewpoint of linguistic knowledge theorists in the field of sociology, consciously or unconsciously, contains a series of personal information in relation to social status, social perspective, culture and psychological conditions of speaker. Among the opinions expressed in this topic, Theory of Dialogic (=conversation) of Mikhail Bakhtin has a special place which can express diverse linguistic aspects of language and linguistic move by a scientific and plural approach. Among the heritage of Persian literature, Masnavi Ma’navi is one of contexts which although the factors of time and place play special role in its formation, but the breadth of concepts and special complexity of the content and also the form of this work makes it a meta-temporal work which can be analyzed from different perspectives. The story of Moses and the Shepherd in Masnavi, according to the structure, content and nature of its own is among the poems of Rumi that can be analyzed with a modern analysis, based on Bakhtin's Dialogic theory.