رتبه بندي شهرستان هاي استان سيستان و بلوچستان بر اساس شاخص هاي بهداشتي و درماني با روش تاپسيس

Ranking the Cities of Sistan and Baluchestan Province Based on Health and Treatment Indices Using the TOPSIS Method

يكي از ابعاد مهم دسترسي به خدمات سلامت، توزيع يكنواخت است. بررسي نحوه ي توزيع شاخص هاي بهداشت و درمان در مناطق مختلف، نابرابري ها را آشكار مي سازد تا زمينه كاهش نابرابريها فراهم گردد. هدف اين پژوهش رتبه بندي شهرستان هاي استان سيستان و بلوچستان از منظر دسترسي به خدمات بهداشتي و درماني مي باشد.روش بررسي: پژوهش حاضر، توصيفيكاربردي و از نوع مقطعي است. داده ها به روش كتابخانه اي از پايگاه اطلاعاتي مركز آمار ايران گردآوري شد. شاخص هاي مورد مطالعه با روش آنتروپي شانون وزن دهي و رتبه بندي شهرستان ها با روش تاپسيس صورت گرفت. نحوه ي توزيع خدمات بهداشت و درمان با ضريب همبستگي اسپيرمن و كندال نمايش داده شد و توسط ضريب پراكندگي، شاخص هاي برجسته در ايجاد عدم تعادل تعيين شدند. يافته ها: نتايج روش تاپسيس اختلاف فاحشي بين سطح برخورداري از شاخص ها در شهرستان ها را نشان داد. شهرهاي زابل و زاهدان رتبه ي اول و دوم و شهرهاي قصرقند، سيب سوران و فنوج به ترتيب در آخرين رتبه قرار گرفتند. در بين عواملي كه موجب اختلاف سطح برخورداري شده اند، تعداد دكتري تخصصي و دكتري علوم آزمايشگاهي و مراكز توان بخشي موجب بيشترين تفاوت بين شهرستان ها گرديده اند. يافته ها نشان مي دهد كه منابع متناسب با جمعيت شهرستان ها توزيع نشده و بين رتبه ي جمعيتي و رتبه ي دسترسي به خدمات همبستگي كمي وجود دارد. نتيجه گيري: توجه بيشتري به شهرستان هايي كه در رتبه ي پايين سطح دسترسي منابع بهداشت و درمان قرار دارند، ضروري خواهد بود. همچنين در تخصيص منابع بهداشت و درمان، اين استان در اولويت قرار داده شود زيرا وضعيت بهره مندي از شاخص هاي بهداشت و درمان نسبت به جمعيت آن اندك مي باشد.

Background and Aim: One of the important dimensions of access to health services is uniform distribution. A survey on the distribution of health and treatment indices in different regions reveals inequalities in order to reduce inequalities. The study aims to rank the cities of Sistan and Baluchestan province from the perspective of access to healthcare services. Materials and Methods: This is a descriptive-applied and cross-sectional study. The data were collected from the database of Statistical Center of Iran. The studied indices were weighted by Shannon entropy method, and the ranking of cities was done by TOPSIS method. The distribution of health services among the cities was shown by Spearman and Kendall correlation coefficient. Also, with the coefficient of variation, the important indices for creating imbalances were determined. Results: The results of TOPSIS method showed a significant difference between the levels of access to health services indices. Zabol and Zahedan cities ranked first and second, and the cities of Ghasreghand, Sibsuran and Fanuj were in the last rank, respectively. Among the factors that led to a level difference, the number of PhDs, laboratory sciences doctors and rehabilitation centers caused the greatest difference between the cities. The findings show that there is little correlation between demographic rank and access to healthcare services, and health services are not distributed equitably according to the population. Conclusion: More attention to cities that are ranked below the level of access to healthcare resources is needed. More healthcare resources should be given to this province because there are few healthcare indices relative to its population.