نقش و جايگاه اولجايتو در فعاليت هاي شهرسازي دوره ايلخاني

The Role of Oljaitu in Urbanization Activities in the Ilkhanid Era

در دوره ايلخاني با آنكه شهرسازي و عمران در زمان هلاكو آغاز گرديد، اما در دوره اولجايتو به بالندگي رسيد؛ به گونه اي كه وي چهار شهر به نام هاي سلطانيه، سلطان آباد چَمچَمال، اولجايتوآباد و آق قلعه را ساخت. آگاهي از ضروريات و نيازهاي يك شهر سلطنتي يا پايتخت، استفاده از تجارب موفق شهرسازي غازان، به ارث بردن خزانه اي غني، وجود نيروي متخصص و كارگزاراني مايل به عمران، سبب ترغيب شهريار ايلخاني به شهرسازي گرديد. برخلاف عصر غازاني كه شهر جديد در كنار شهرهاي قديم شكل مي گرفت، در اين دوره شهر جديد، هويت كاملاً مستقلي داشت. با اين وجود در اصول شهرسازي كاملاً پيرو سنن شهرسازي ايراني- اسلامي بود و در ايجاد فضاهاي شهري به تمام نيازهاي شهرنشينان توجه مي شد كه در اين بين سلطانيه نمونه كامل و سرآمد شهرهاي نوبنياد به شمار مي رود. صدور فرمان ساخت شهر توسط ايلخان و طرح از پيش تعيين شده شهر يكي از نكات درخور توجه در شهرسازي عصر اولجايتو است. پژوهش پيش -رو در پي آن است تا با استفاده از متون تاريخي برجاي مانده و داده هاي باستان شناختي موجود، تصويري كلي از شهرسازي در روزگار اولجايتو و عوامل موثر بر شكل گيري شهرها ارائه كند.

During the Ilkhanid period، although urbanization and architecture started with Holagu Khan، it flourished during Oljaitu’s riegn. He built four cities، namely، Sultanieh، Sultanabad، Chamchamal، Oljaitu Abad، and Aq’qaleh. Being aware of the necessities and needs of the Royal city and the capital، using the successful urbanization experiences of Qazan، inheriting a rich treasury، the existence of expert workforce and willing contractors encouraged Oljaitu's urbanism. Contrary to Qazan's period، when new cities formed adjacent to old ones، now the new cities were completely separate and independent. Oljaitu was a strict follower of Iranian- Islamic traditions in urbanization، and considered all the needs of citizens. Sultanieh is a perfect example of modern cities. Decree issued by the king for constructing a city، and a predetermined plan of city are among the noticeable aspects of urbanization during Oljaitu's reign. Using historical texts and architectural data، the present study presents a general view of urbanization during Oljaytu’s time and the influencing factors in urbanization.