سير تطور مراسم باران خواهي در منطقه دشت خاك زرند

The Fire-temple of Arakhash (the Building of Imamzadeh Mohammadi), Another Evidence of the Ancient City of Alishtar

دهستان دشت خاك در فاصله 30 كيلومتري از شهرستان زرند، 105 كيلومتري مركز استان كرمان و در جهت جغرافيايي شمال شرقي آن قرار دارد. يكي از اهم مشكلات منطقه كويري دهستان دشت خاك، خشك سالي و بي آبي است. مراسم باران خواهي كه خاستگاه آن مناطق كم باران و خشك است، بيانگر نوعي ناتواني انسان در مقابل قواي طبيعي است. با توجه به اين كه خشك سالي و كم باراني در اكثر مناطق ايران حاكم بوده و مردم در تغيير شرايط موفقيت چنداني نداشته اند، نمايش هاي آييني باران خواهي پا به عرصه هاي اجتماعي گذاشته، نوعي تسكين روحي و اجتماعي را در جامعه حاكم ساخت. مراسم باران خواهي دهستان دشت خاك با تفاوت هاي قابل توجه نسبت به مراسم مشابه و سير تكاملي منحصربه فرد و خاص خود، با تمام رسوم باران خواهي در ظاهر متفاوت است، اما در باطن يك هدف و حقيقت را دنبال مي كند كه همانا نزول باران است. مقاله حاضر تلاش دارد تا به شكل توصيفي- تحليلي و مبتني بر ابزار كتابخانه اي، به سير تكاملي مراسم باران خواهي و نمادهاي مرتبط با آن در منطقه دشت خاك زرند كرمان بپردازد.

Alishtar is the name of the central part of a small plain located in North Lorestan province. Some decades ago، in the northern part of Alishtar plain، a building known as Imamzadeh Mohammadi was discovered after centuries being buried under dust. Imamzadeh Mohammadi is a new name given to this building by the inhabitants of Alishtar less than half a century. This name was chosen after the discovery of a tombstone inside the building. According to an ancient custom، Iranians named these buildings، the owners of which were unknown، as Imamzadeh. Investigations of Imamzadeh Mohammadi revealed that probably this building belonged to the Seljuk era. Reflecting more on this building، it was found that its plan layout showed a kind of chartaqi (four-arched structure) in the pre-Islamic era. This building، thus، shows two pre-Islamic and post-Islamic periods of prosperity. Also، historical and geographical reports in Islamic texts contain the names of the prosperous city of “Alishtar” and the fire-temple of “Arakhash” in this region. There seems to be a connection between the building of Imamzadeh Mohammadi and the fire-temple of Arakhash. The researchers have attempted to study these topics in the present research.