نقدي بر نظريه رشد قضاوت اخلاقي لارنس كلبرگ: پژوهشي در بررسي چندجانبه نظريه كلبرگ و ارائه رهنمودي درباره مراحل رشدي او

نظريه‌هاي رشد سعي در الگوسازي مراحل شكل‌گيري و بالندگي ابعاد شخصيت در بشريت دارند. در اين ميان رشد قضاوت اخلاقي كه تركيبي پيچيده از ابعاد مختلف شخصيتي همچون بعد اجتماعي و عاطفي دارد، موضوعي است كه لارنس كلبرگ مورد تحليل و بررسي قرار داده است. با وجود بررسي ها و نقدهاي انجام شده دربارۀ اين نظريه، به‌نظر مي­رسد هنوز ابعادي از آن پنهان و ناگفته‌ مانده است. پژوهشگران اين مقاله با الگوسازي نظريۀ كلبرگ، در روشن‌سازي آنچه مدنظر وي بوده است، كوشيده اند تا از اين بابت خلاء موجود در اين نظريه و فاصلۀ آن با آنچه در تعريف اخلاق نزد بزرگان فلسفه و دين بوده است، مشخص شود. اين خلاء كه به­ منزلۀ يك مرحلۀ مغفول در اين نظريه تبيين و ارائه شده، طي يك مرحله بازسازي و بازشناسي روش كلبرگ به روش نيمه‌­اكتشافي با مقوله­‌بندي تحليلي-تفسيري گزاره‌هاي دريافت شدۀ هنرجويان در يكي از مدارس شهر تهران نمايان‌تر و مشخص‌تر شده است. در ادامه با مقايسه آنچه كلبرگ به­‌ عنوان مراحل شش گانه معرفي كرده با آنچه مدنظر آبراهام مزلو بوده است، اين مرحلۀ مغفول نيز با عنوان مرحلۀ «فراعرفي» تبيين و معرفي شده است. در پايان ضمن جمع‌بندي ارزشهاي نظريه كلبرگ، پژوهشگران با پيشنهاد اضافه‌شدن اين مرحله به مراحل رشد اخلاقي كلبرگ سعي در ارائه رهنمودي براي فهم بهتر مراحل رشد قضاوت اخلاقي كرده‌اند كه به انطباق اين نظريه بر آنچه كانت «عمل اخلاقي» ناميده است، كمك خواهد كرد.