فرمانروايي كاركيا ميرزا علي در گيلان و دگرگوني سياست خارجي او در قبال آق‌قويونلوها

Karkia Mirza Ali’s Rule in Gilan and the Transformation of His Foreign Policy toward Aq Qoyunlu

كيائيان در طول 231 سال حاكميت خود در گيلان، فراز و نشيب‌هاي زيادي در روابط با حكومت‌هاي محلي و منطقه‌اي پشت سرگذاشتند. در هر مقطع، به‌تناسب ضرورت‌هاي سياسي و اجتماعي داخلي و خارجي، سياست‌هايي اتخاذ مي‌كردند. يكي از اين مقاطع دورة حاكميت كاركيا ميرزاعلي (883-909ق) بود كه با بحران زوال در حاكميت آق‌قويونلوها هم‌زمان شد. اين هم‌زماني موجب عدول ميرزاعلي از سياست خارجي سنتي خاندان مبتني بر تابعيت در قبال حكومت مركزي ايران و اتخاذ سياست تقابل تهاجمي گرديد. اين مقاله، با بهره‌گيري از منابع اصلي اين دوره و تحليل مضموني روايت‌هاي تاريخي، به دنبال تبيين تأثير اصلاحات بر بي‌ثباتي داخلي و علل شكست سياست تقابل تهاجمي در قبال آق‌قويونلوهاست. هم‌زماني اجراي اصلاحات داخلي با اتخاذ سياست خارجي جديد به تشديد رقابت‌هاي درون خاندان كيائي انجاميد. شكست‌هاي متعدد ميرزاعلي در سياست خارجي از جمله درقبال مرعشيان مازندران، آق‌قويونلوها و ساير حكومت‌هاي محلي به ازدست رفتن بخشي از قلمرو سنتي‌شان منجر شد. در نتيجه اين شكست‌ها و تشديد نارضايتي داخلي، ميرزاعلي به قتل رسيد و حكومت كيائيان مجبور به تابعيت از حكومت مركزي ايران شد.

During the 231 years of its rule in the city of Gilan, the kayaians passed many ups and down in relation with local and regional government. Policies were adopted at each stage in accordance with the political and social needs of both internal and external. One of these periods was the period of Karkia Mirza Ali ruling, which coincided with the collapse of the rule of Aq Qoyunlu. This simultaneously led to Karkia Mirza Ali’s departure from the traditional foreign policy of the family of citizenship toward the central government of Iran and the adoption of an aggressive opposition policy. Using these main sources and analyzing the historical narratives, this paper seeks to explain the impact of reform on internal instability and the causes of the failure of an aggressive antipolitic policy towards Aq Qoyunlu. The coincidence of the implementation of internal reforms with the adoption of a new foreign policy led to intensification or the rivalry within the kayaian dynasty. Several Karkia Mirza Ali’s defeats in foreign policy, including the Marashian of Mazandaran, Aq Qoyunlu and other local governments, led to the loss of part of their traditional territory. These failures stagnated internal dissenters to exacerbate their opposition. Eventually, Karkia Mirza Ali was defeated and killed by a riot inside the house. His killing led the kayaian government into traditional politics of nationality form the central government of Iran.