واكاوي مناسبات سياسي صارم‌بيگ موكري با شاه اسماعيل اوّل صفوي

Investigation of Political Relations of Sarem Beg Mokri with the Shah Ismail I Safavi

منطقۀ موكريان با داشتن آثار باستاني و تاريخي، از دوران پيش از تاريخ، در بستر حوادث تاريخي غرب ايران، نقشي اثرگذار ايفا كرده است. امارت موكري، در دورۀ آق­قويونلوها، توسط سيف ­الدين نامي، در شمال غرب ايران پي­ريزي شد. با ظهور دولت صفوي، سياست واگرايي امارت موكري، در تعامل با آن دولت، از زمان صارم‌بيگ به عنوان دومين حاكم اين امارت، آغاز گرديد كه معاصر شاه اسماعيل اوّل صفوي بود. اين مقاله، درصدد بررسي چرايي و چگونگي مناسبات سياسي امارت موكري و دولت صفوي، در دوران شاه اسماعيل اوّل است كه تا كنون در مورد شخصيّت صارم‌بيگ موكري و مناسباتش با حكومت صفوي، پژوهش مستقلي صورت نگرفته است. پژوهش حاضر در چهارچوب يك پژوهش توصيفي ـ تحليلي و بر اساس منابع كتابخانه ­اي بررسي مي­ گردد. يافته­ هاي پژوهش نشان مي ­دهد كه در جريان حملات شاه اسماعيل اوّل به موكريان، كه در درجۀ اول، ناشي از توسعۀ قلمرو سياسي شاه اسماعيل در منطقۀ آذربايجان و در درجۀ دوم، معلول سياست مذهبي وي بود كه اين موضوع نيز به نوعي توجيه كنندۀ همان سياست يكپارچه كردن و از بين بردن حكومت ­هاي محلي در ايران بود، مناسبات سياسي امارت موكري با دولت صفوي شكل گرفت. صارم‌بيگ براي حفاظت و صيانت از قلمرو سياسي و حكومتي خويش، در مقابل شاه صفوي قد علم و در نهايت، به سوي دولت عثماني گرايش پيدا كرد.

Mokrian area has played an important role in the history of the West of Iran, with its ancient and historic works, from prehistoric times. Mokri Emirate was established in the Aq Qoyunglu period by Saifuddin Mokri in the northwest of Iran. With the advent of the Safavid government, the policy of divergence of the Emirate Mokri in its interaction with that state began from the time of Sarem Big as the second ruler of this emirate, which was the contemporary of Shah Isma'il I Safavi. This article seeks to investigate the reasons and political relationships between the Emirate Mokri and the Safavid government during the time of Shah Isma'il I, which has so far not done an independent study on the character of Sarem Beg Mokri and his relations with the Safavid regime. The findings of the research show that during the attacks of Shah Isma'il I, Mokrian was primarily due to the development of the political realm of Shah Isma'il in the Azerbaijani region and, secondly, to the effect of his religious policy, which also somehow justifies the same policy integrating and eliminating local governments in Iran, the political relations of Emirate Mokri with the Safavid government were formed. Sarem Beg, to protect his political and governing realms, grew up against the Safavid Shah, and ultimately turned towards the Ottoman state.