بررسي تطبيقي عصبيت ابن‌خلدون و سرمايۀ اجتماعي

Comparative consideration of asabiyah of Ibn Khaldun and social capital

سرمايۀ اجتماعي از مفاهيم نو، مهم و قابل توجه در عرصه علوم اجتماعي است و در چند دهۀ اخير تا آن‌جا اهميت يافته كه به آن ثروت نامرئي هم اطلاق مي‌شود، در اين مقاله در صدد بررسي مقايسه‌اي اين مفهوم با مفهوم عصبيت است كه توسط ابن‌خلدون مطرح شدهاست. ابنخلدون براي تحليل بناي نظام سياسي، بي‌نظمي سياسي و اجتماعي عصر خود از اين كليد واژۀ استفاده كرده‌ و آن را يك عامل وحدتبخش و متحدكننده مي‌داند. در واقع هدف اصلي اين است كه در نهايت به پاسخ اين سؤال برسيم كه آيا مي‌توان عصبيت ابنخلدون را با توجه به نظريات سرمايه اجتماعي روزآمد كرد؟ چارچوب نظري مقالۀ حاضر مبتني بر نظريۀ گيدنز و مكمل آن آراء پاتنام است. مجموعه بحث‌هاي ارايه شده بدين نتيجه رهنمون گرديده كه علاوه بر اين ‌كه دو مفهوم داراي اشتراكاتي هستند، از برخي جهات با هم تفاوت‌هايي دارند كه آن‌ها را از هم جدا مي‌كند. از اين تفاوت‌ها مي‌توان چنين استنباط كرد كه كاملا نمي‌توان عصبيت را روزآمد كرد. در واقع آن بخشي از عصبيت كه پيوندي تنگانگ با اجتماع قبيله‌اي دارد را نمي‌توان روزآمد كرد. ولي مصداق‌هايي از عصبيت كه از مختصات اجتماع قبيله‌اي نيست را مي‌توان روزآمد كرد مانند دين كه در اغلب جوامع بشري، به ويژه جامعۀ ما هم‌چنان عامل عمدۀ همبستگي است، هم‌پيماني نيز كه امروزه در قالب منظقه‌اي و جهاني شكل مي‌گيرد، از جمله مواردي هستند كه به امكان روزآمد ساختن نظريه عصبيت ابن‌خلدون با جامعه جديد كمك مي‌كنند.

Since social capital is one of the ground of social science, and in recent decades it get much importance that it was called invisible wealth, this article has paid attention to the comparative study of this concept with the Asabiyah of Ibn Khaldun who used this key word to analyze the social and political disorders of this time and he knows it a consolidating and uniting factor. In fact, the main goal of this study is to answer this question that whether we can update the Asabiyah of Ibn Khaldun according to the theories of social capital? Theoretical framework of this study is based on the theory of Gidenz and, its supplementary, ideas of Putnam. The set of presented arguments were resulted in this that although these two concepts have some in common, they have some differences which distinguishes them from each other in some respects. Thus, it can be inferred of differences of these two concepts that Asabiyah couldn’t be updated completely (however religion is still the main factor of solidarity in most societies specially our society, confederacy which also nowadays is formed regionally and universally, are some items which help to the possibility of updating the Ibn Khaldun theory of Asabiyah with new society) .On the other hand, Ibn Khaldun lived in a time and place with which Asabiyah was blended while in present modern societies race and lineage have been replaced by law and competence. In this way, the possibility of updating is cancelled in this case.