سطح بهداشت جامعه روستايي در ايران دوره قاجار و پهلوي

Health Status in Rural Iran during Qajar and Pahlavi Era

زمينه و هدف: بهداشت و درمان از جمله مسائل مهم در مطالعات تاريخ اجتماعي جديد محسوب مي‌شود. سطح بهداشت متأثر از موضوعاتي چون خوراك، پوشاك، مسكن و درآمد سرانه بوده و خود بر استانداردهاي زندگي تأثير مي‌گذارد. بنابراين با درك اوضاع بهداشت و درمان در يك جامعه، به شناختي مناسب از سطح زندگي آن پي مي‌بريم. مواد و روش‌ها: در مقاله حاضر با مراجعه به منابع تاريخي، سفرنامه‌ها و پايگاه‌هاي علمي به مانند Elsevier و Sciense Direct و جستجو در Googe Scholar تلاش شد تا تصويري روشن از اوضاع بهداشتي جامعه روستايي در ايران دوره قاجار و پهلوي ارائه گردد. يافته‌ها: با بررسي‌ معيارهايي چون ميزان بالاي زاد و ولد و مرگ و مير به ويژه در ميان كودكان مي‌توان نتيجه گرفت كه شرايط بهداشتي جامعه روستايي در دوره مورد بحث كم‌تر به حد استاندارد (با معيارهاي امروزي) مي‌رسيده است. نتيجه‌گيري: عواملي چون نظام اجتماعي، ساختار كالبدي روستا، فقر، ناآگاهي و خرافه‌باوري كه خود نتيجه ناكارآمدي و ناتواني حكومت سياسي و توسعه‌طلبي استعمار بودند، بر پايين ماندن سطح بهداشت اثر گذاشتند. ورود دانش پزشكي نوين به ويژه پس از فراگير شدن بيماري‌هايي چون وبا باعث شد تا تحولات گسترده‌اي در عرصه بهداشت در سده اخير صورت بگيرد.

Background and Aim: Hygiene is one of the most important issues in new social history. The level of health influenced by subjects like food, clothing and housing and per capita income and in other side, affects standards of living. So, realizing the health condition of a society, led us to understand standard of living. Materials and Methods: This article focuses on rural people as a major part of society until 1970, which had the main role in national production. I will go to investigate that what was the health situation of rural society in Qajar and Pahlavi Iran, and which factors had effected this condition? Findings: written and oral sources and field research-show that rural society wasn't in an acceptable situation (at least in compare with today's criteria), a reality that can approve by high birth rate and mortality, especially among children. Conclusion: The social system, village structure, poverty, ignorance and superstition were most effective factors that influenced the hygiene. By the time, the extension of modern medical science, especially after the spread of diseases such as cholera, led the state to develop healthcare during the last century. This article will help to progress rural studies in Iran.