رويكرد روزنامة اختر (1292 -1314ق) به ساختارسازي مدني با تكيه بر نهاد مجلس شورا (پارلمان)

Approach (1292 -1314 AH) to structuring civil relying The Akhtar Newspaper on the parliament

سال­هاي نخستين سدة نوزدهم ميلادي سرآغاز تحولات بنيادين در ايران بود. جنگ­هاي ايران و روس، ايرانيان را به فكر تحول ­خواهي انداخت. دورة طولاني سلطنت ناصرالدين شاه (1264-1313ق) و شرايط حاكم بر ايران عصر ناصري باعث شكل ­گيري كانون­ هايي از ايرانيان در خارج از مرزها شد. استانبول از مهم‌ترين نقاط شكل ­گيري چنين جمعيت­ هايي بود. روزنامة اختر چاپ استانبول، نشر عقايد و آراي تحول­ خواهانة اين دسته از ايرانيان را به داخل ايران برعهده داشت. گردانندگان اختر در دو سطح به زمينه­ سازي براي نهادينه ­كردن نهاد مجلس اقدام مي ­كردند: نخست، با طرح مفاهيم فكري همانند علم، آزادي و قانون، قصد تأثيرگذاري بر زمينة فكري و باوري خواننده را داشتند و در مرحلة بعد، با معرفي نهاد مجلس و عنوان مصاديق آن در كشورهاي مشروطه، موجب آشنايي با اين ساختار و تقويّت باور لزوم مشاركت در ادارة امور كشور مي­شدند. گردانندگان اختر تلاش داشتند با اين شيوه باور به مشاركت مردم را در ادارة كشور تقويّت و زمينة تغيير را براي رسيدن به اين هدف فراهم كنند. براين‌اساس، پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن بررسي اجمالي رويكرد اختر در ساختارسازي مدني، به ديدگاه اين روزنامه دربارة نهاد مدني مجلس و زمينه­ سازي­ هاي آن براي رسيدن به اين هدف بپردازد.

The early 19th century was the beginning of fundamental changes in Iran. The Iran-Russia wars made Iranians think of change. The long-standing rule of Nasser-al-Din Shah (1847 - 1896) and the dominant conditions of Iran during his reign resulted in formation of centers for Iranians outside the borders. Istanbul was one of the most important sites where such centers formed. The Akhtar newspaper, being published in Istanbul, was responsible to broadcast the transformationalist views and ideas of this group of Iranians inside the country. The activists who directed Akhtar were involved in two levels of institutionalization of the parliament: firstly, by suggesting intellectual concepts such as science, freedom, and law they wanted to influence the reader's thought and beliefs, and, then, they tried to make them familiar with legislative structure and strengthen their beliefs and wills to participate in administration of the country through introduction of legislation and some examples in constitutional countries. In their view, strengthening the will of the people to participate in the fate of their country could provide the ground for changes needed to achieve the goal. Accordingly, it has been tried in present study to review the approach of the Akhtar to civil structuralizing and its points of view about parliament as a civil institution, and the role it plays in achieving the goal.