پديد آورندگان :
قهرماني اصل، ولي اله دانشگاه آزاد اسلامي واحد شبستر , صالحي پناهي، اسداله دانشگاه آزاد اسلامي واحد شبستر - گروه تاريخ , ساسانپور، شهرزاد دانشگاه آزاد اسلامي واحد شبستر - گروه تاريخ , صدقي، ناصر دانشگاه تبريز - گروه تاريخ
كليدواژه :
موانع اقتصادي , فقر فراگير , طب نوين , طب سنتي , داروهاي شيميايي
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: عصر قاجار از ديد تاريخ پزشكي نقطه عطفي در تاريخ تحول پزشكي ايران محسوب مي‌شود، اما اين تحول در سراسر اين عصر با چالش‌هايي رو به رو بود كه يكي از آن‌ها وضعيت اقتصادي جامعه بود. وضع معيشتي نامناسب مردم در عصر يادشده، مردم را به مخالفت با هر گونه تحولي سوق مي‌داد كه آرامش نسبي آن‌ها را برهم زند. دانش نوين پزشكي هم از مخالفت‌ها بري نبود. با اين زمينه ذهني اين پرسش تداعي شد كه آيا موانع اقتصادي مي‌تواند به عنوان يكي از عوامل كند كننده استفاده از دستاوردهاي طب نوين (داروهاي شيميايي) در عصر قاجار مطرح گردد؟ در پاسخ، فرض بر اين شد كه وضعيت نامناسب اقتصادي جامعه مي‌تواند به عنوان يكي از موانع اصلي در به كارگيري داروهاي مدرن در ايران عصر قاجار مورد كنكاش قرار گيرد.
مواد و روش‌ها: اين مقاله با بررسي كتب تاريخي عصر قاجار و سفرنامه‌هاي اتباع خارجي و نيز مقالات مرتبط با موضوع با روش توصيفي ـ تحليلي به نگارش درآمده است.
يافته‌ها: به موازات پرسش و فرضيه، عواملي نظير: قيمت داروها، حق‌العلاج حكيمان، بودجه تأسيس مؤسسات بهداشتي و درماني و موارد ديگر مورد بررسي قرار گرفتند. نكته قابل تأمل اين‌كه در كنار عوامل سياسي، فرهنگي، ديني و فناوري عوامل اقتصادي نيز تأثيرگذار بوده‌اند كه هدف مقاله حاضر بررسي مورد اخير بوده است.
نتيجه‌گيري: حاصل سخن تأييد نمود كه وضعيت نامناسب اقتصادي جامعه كه به صورت‌هاي گوناگون ظاهر مي‌شد، يكي از موانع تأثيرگذار در گسترش استفاده از دستاوردهاي طب نوين (داروهاي شيميايي) بوده است.
چكيده لاتين :
Background and Aim: The Qajar era is considered a turning point in the history of medical evolution of
Iran. However, this evolution confronted challenges throughout the Qajar era, one of which was the
economic situation of the society. In that era, inadequate livelihood led people to oppose any transformation
that would disrupt their relative tranquility. Accordingly, the modern medical knowledge was also affected
by these oppositions. With this mental background, the question arises is whether economic barriers can be
considered as one of the moderators of the application of modern medicine achievements (chemical drugs) in
the Qajar era. It was hypothesized that the inappropriate economic status of the society could be considered
as one of the main obstacles in the use of modern drugs in Iran during the Qajar era.
Materials and Methods: This study was conducted by the investigation of the historical books of the Qajar
era, travelogue of foreign nationals, and articles related to the subject under discussion using a descriptiveanalytical
method.
Findings: In line with the research question and hypothesis, factors, such as the price of drugs, treatment
costs of physicians (Hakiman), and budget for the establishment of health care institutions, were studied.
According to the obtained data, in addition to the political, cultural, religious, and technological factors,
economic factors were also effective in this regard.
Conclusion: As the finding indicated, the inadequate economic situation of society, which appeared in
various forms in the community, was identified as one of the barriers in the expansion of the use of modern
medicine achievements (chemical drugs).
