عنوان مقاله :
تدابير اقليمي محيط‌هاي مسكوني در طب دوره اسلامي
عنوان به زبان ديگر :
The Climatic Plans of Sustainable Environment in Islamic Medicine
پديد آورندگان :
طاهري، جعفر دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده معماري و شهرسازي و هنر اسلامي
كليدواژه :
اعتدال , اقليم , سلامتي , طب دوره اسلامي , كوچ , مسكن , هوا
چكيده فارسي :
بخشي از تدابير اقليمي براي سازماندهي زندگي و محيط هاي مسكوني سالم در متون طب دورۀ اسلامي تحرير شده است. پزشكان قديم حفظ سلامتي انسان را به عنوان هدف اصلي طب، وابسته به تعامل و سازگاري انسان با محيط اقليمي، با تكيه بر انطباق ساختاري مزاج انسان با عناصر چهارگانه طبيعت، دانسته‌اند. اين مقاله سابقۀ دانش اقليمي قدما را در زمينۀ تعامل انسان با محيط طبيعي و مصنوع، با تكيه بر روش تفسير تاريخي متون طب بررسي مي‌كند. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه روش زندگي اقليمي و سازماندهي محيط هاي مسكوني بر پايۀ ويژگي‌هاي جغرافيايي و تغييرات اقليمي مكان‌ها، مهم‌ترين تدابير پزشكان براي اعتدال مزاج انسان، حفظ سلامتي و اقليم درماني بوده است. از اين منظر سلامتي انسان وابسته به مشاركت پويا و همسازي انسان با شرايط متغير اقليمي از طريق تغيير روش و مكان زندگي (كوچ) و فراهم بودن زمينه‌هاي كالبدي اين تغييرات در معماري است. بررسي اجمالي و مقايسۀ تطبيقي تعاليم متون طبي و معماري مسكوني ايران نيز نشان مي‌دهد كه عامل هوا (باد) به لحاظ ميزان دما، رطوبت و تميزي آن به عنوان مهم‌ترين عامل ضروري سلامتي و اقليم درماني نقش اصلي را در مكان‌يابي و سازماندهي شهرها و فضاهاي مسكن داشته است.
چكيده لاتين :
In the Medieval Islamic medicine texts climatic plans for systematizing accommodation and healthy housing environments has been proposed. Ancient physicians viewed the human health protection as the genuine goal of medicine pertinent to man's interaction and consistency with climatic environment, relying on ingredient adaptation of human temperament with the four natural elements. In this article the history of the ancients’ climatic knowledge concerning the human interaction with artificial and natural environments is surveyed based on the historical interpretation approach of medical texts. The findings of this study indicate that climatic life method and organization of housing environments based on geographic features and climatic alterations of locations have been the most salient treatments of physicians for human temperament moderation, health, and climatotherapy. From this perspective, human health dependens on dynamic participation and coordination of a human being with climatic variable conditions via changing in the way and place of life (shift) and the existence of physical backgrounds of these changes in architecture. A brief survey of Iranian housing architecture shows that weather status (wind) regarding temperature, humidity and purity rate– as the most conspicuous indispensable factor for health and cli matotherapy – has the key role in localization and organization of the cities and housing spaces.
