عنوان مقاله :
طبقه‌بندي گياهان در تمدن اسلامي: ملاحظاتي در باب برخي مفاهيم
عنوان به زبان ديگر :
Classification of Plants in the Islamic Civilization: Consideration on Some Concepts
پديد آورندگان :
مهري، فاطمه دانشگاه شهيد بهشتي - گروه زبان و ادبيات فارسي
كليدواژه :
طبقه‌بندي , كتاب الادويه , كتاب الفلاحه , كتاب النبات , گياهان
چكيده فارسي :
براي بررسي دانش گياه‌شناسي در تمدن اسلامي، سه دسته متن از اهميت بيشتري برخوردارند: «كتاب‌النبات»ها، «كتاب‌الفلاحه»ها و «كتاب‌الادويه»ها يا آن دسته از متون پزشكي كه عموماً بخش عمده‌اي از آن‌ها به گياهان اختصاص دارد. هر دسته از اين متون مطالب خود را به شيوه و ترتيب ويژه‌اي عرضه مي‌كنند. بررسي اين شيوه‌ها و ترتيب‌ها كمك مي‌كند حتي آنجا كه مؤلفان اين متون به روشني از طبقه‌بندي گياهان سخني نگفته‌اند، بتوان در بارۀ منطق انديشيدن آنان به انواع و اجناس مختلف گياهان سخن گفت. اما در يك سطح تحليل ديگر، و اين بار با تمركز بر گزاره‌هاي به‌كار رفته در اين متون براي توصيف هيئت كلي گياهان، مي‌توان نشان داد برخي مفاهيمِ بديهي يا مفروض پنداشته‌شده كه در شكل‌گيري اين طبقه‌بندي‌ها نقش دارند، خود نيازمند تدقيق بيشتر هستند. ما در اين مقاله مي‌كوشيم با به دست دادن مثال‌هايي از هر دو رويكرد، نشان دهيم تحليل دقيق‌تر اين متون نيازمند توجه همزمان به اين هر دو سطح است. بدين منظور برخي از مهم‌ترين متون گياه‌شناسانه تا سدۀ 7ق را بررسي كرده‌ايم
چكيده لاتين :
In studying botany in the Islamic civilization three groups of texts are worthy of mention: plant books (Kutub al-Nabāt), agriculture books (Kutub al-Falāḥa), and pharmacopoeia (Kutub al-Adwīya). The last group consists of some medical books containing a major part on medicinal plants. In each group of these texts the content has been presented by specific methods and arrangements. Even if the authors remain silent about their methods of classification of the plants, one can have some idea, by scrutinizing these methods and arrangements, of the way these texts think about diverse species and genera of plants. However, in another level of analysis, if we focus on the way these texts describe the general features of the palnts, we can show that some concepts which play a role in the constitution of these classifications, and are taken as evident or as given, are in need of a better scrutiny. Based on some examples, this article tries to show that in order to achieve a more accurate analysis it is necessary to take into account both levels. For this purpose the canon of botany till 14th century will be studied.
