عنوان مقاله :
نكاتي در باره تاريخ‌نگاري انتقال علوم جديد: پيشينه و روش
عنوان به زبان ديگر :
Considerations Regarding the History of Science Transfer: Background and Method
پديد آورندگان :
اميرارجمند، كامران دانشگاه مارتين لوتر، هاله ويتنبرگ، آلمان
كليدواژه :
تاريخ‌نگاري انتقال علم , جامعه شناسي علم , شرق‌شناسي
چكيده فارسي :
انتقال علوم هم‌زمان با گسترش استعمارگري شتاب گرفت و به صورت يكي از پديده‌هاي توأمان اين تلاش براي جهانگشايي ظاهر شد. تاريخ‌نگاري علم تا سال‌هاي هشتاد قرن نوزده در جهان غرب و همچنين ايران غالباً متمركز بود بر تحقيق در بارۀ نظريه‌ها، ايده‌ها و كشفيات ممتاز و دانشمندان پيشتاز و نخبگان علم. ولي پس از آن به تدريج زمينه‌هاي تحقيق در غرب وسعت گرفتند و جنبه‌هاي بسيار مهم فرهنگي، اجتماعي و نهادي و اقتصادي را نيز شامل شدند. به خصوص تاريخ‌نگاران به تاريخ علوم جديد و انتقال علم توجه بيشتري معطوف كردند. دو عامل مهم باعث اين تحول شدند: يكي نظريۀ توماس كوهن بود و ديگري نقد شرق‌شناسي ادوارد سعيد. در بخش اول اين مقاله انتقال علم جديد بررسي مي‌شود و دو مدل انتقال علم از جرج بسلا و جوزف نيدهام، دو تاريخ‌نگار علم، در اين رابطه ارائه مي‌شود. در بخش دوم نظريهٔ توماس كوهن و نقد شرق‌شناسي ادوارد سعيد همراه با نظريه ديپش چاكرابارتي كه براي تاريخ‌نگاران انتقال علم بسيار مهم است، بررسي مي‌شود. در بخش سوم اين مقاله نكاتي در بارۀ تاريخ‌نگاري انتقال علم در ايران و روش‌شناسي آن و همچنين سنجش نقدي از آن ذكر خواهد شد.
چكيده لاتين :
The transfer of science was accelerated with the spread of European colonialism and its efforts to conquer and rule other parts of the world. Until the eighties of the twentieth century the historiography of science was focused on the spearhead of scientific activity and too little research was done on social and economic factors influencing the production of science. Since then, however, historians of science have turned their attention to social, political, institutional and economic factors, thereby bringing to light important aspects of this branch of human activity. Two factors, more than others, are responsible for this turn: Thomas Kuhn’s model of science and Edward Said’s critique of Orientalism. In the first part of this paper the transfer of science will be looked at and the models by George Basalla and Joseph Needham will be discussed. In part two Kuhn’s observations and Said’s Orientalism critique together with Chakrabarty’s contribution to the historiography of science transfer will be discussed. Finally some aspects of the historiography of science transfer and its methodology will be presented along with an appraisal of a critique pertaining to the historiography of modern science in Iran
