درآمدي بر تشكيل داروخانه و دارو فروشي در سرزمين‌هاي اسلامي

Introduction to Establishment of Pharmacy and Drug Sales Services in Islamic World

داروخانه به عنوان محلي براي فروش، ساخت و تجويز دارو در سرزمين‌هاي اسلامي به گونه‌هاي مختلف برقرار بود. مقالۀ حاضر با استناد به منابع و مآخذ تاريخي، سير تاريخي داروفروشي در سرزمين‌هاي اسلامي را از لحاظ نام و عنوان، محل و شيوه‌هاي فروش، ساختار و چگونگي نظارت بر داروفروشي بررسي كرده است. «خزانة الشراب يا خزانة الادوية» در متون دورۀ اسلامي كهن‌ترين واژه‌اي است كه براي داروخانه به‌كار رفته است. علاوه بر فروش سيّار، بيمارستان‌ها، عطاري‌ها و قصر خلفا و سلاطين از جمله محل‌هايي بود كه تجويز و فروش دارو در آن انجام مي‌شد. داروخانه‌ها معمولاً داراي تشكيلات مخصوص به خود بودند و داروساز كه «مهتار» يا «شرابدار» ناميده مي‌شد، جايگاه پايين‌تري نسبت به پزشك داشت. برخي از داروخانه‌هاي جهان اسلام نيز به سبب نگهداري اسناد پزشكي و نيز داشتن ظروف گران‌قيمت از نظر علمي و هنري اهميت داشتند.

The pharmacy was used as a venue for the manufacture, prescription and sale of medicines in Islamic territories in different ways. Based on historical sources of medicine, this paper studies the history of drug sale in the Islamic world through a survey of selling practices, characteristics, structures and the way they were monitored, Khizāna al-Sharāb is the oldest word used for pharmacy. Apart from street vendors, the hospitals, ʿAttārīs and palaces of the kings were among the places where the prescription and sale of medicine took place. Pharmacies usually had their own organization, and the pharmacist, which was called Mihtar or Sharābdār, occupied a lower position than a physician. Some pharmacies in the Islamic world were also important for scientific and artistic reasons, because they were places where medical records and expensive utensils were kept.