بررسي تطبيقي اشتراكات آموزه‌هاي اديان هندي و اسلام و نقش آن در گسترش اسلام صوفيانه در شبه‌قاره

A Comparative Study of the Similarities of the Indian Religions' and Islam' Teachings and their Roles in the Expansion of Islamic Sufism in the Subcontinent

در گسترش اسلام اقشار گوناگون نظير نظاميان، بازرگانان، عالمان و عارفان هر كدام به نوعي ايفاي نقش نموده‌اند. از اين ميان عارفان و صوفيان در رواج اسلام در شبه قاره هند نقش بارزي سرزمين داشته‌اند. مقاله حاضر با روش توصيفي ـ تحليلي مبتني بر مطالعات كتابخانه‌اي به بررسي شباهت‌هاي اصول و مباني آموزه‌هاي اسلام با آيين‌ها و مكاتب فلسفي هند مي‌پردازد تا يكي از عوامل موفقيت صوفيان را در جذب هندوان به طريقت‌هاي صوفيانه واكاوي نمايد. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه به دليل ويژگي‌هاي روحي و طبع ظريف و نرم‌خويي ساكنان اين منطقه بسترهاي لازم براي گسترش تصوف و آيين‌هاي صوفيانه فراهم بوده و قرن‌ها پيش از ورود اسلام به آن سرزمين، هندوان با برخي اصول عرفاني نظير رياضت، تهذيب نفس، سير و سلوك و فنا در اديانِ باستاني خود آشنايي داشته‌اند و اين شباهت انديشه‌هاي آنها يكي از عوامل گرايش هندوان به مشايخ صوفيه و طريقت‌هاي صوفيانه بوده است.

Different groups of people like the militaries, traders, scholars, and mystics have played a role in the expansion of Islam. Among them, mystics and Sufis have been particularly important in the promotion of Islam in the Indian subcontinent. The present article examines the similarities of the fundamentals of Islamic teachings and those of the Indian practices and philosophies. It uses a descriptive-analytical approach relying on scholarly studies to discover one of the reasons of the Sufis’ success in drawing Indians' attention towards the Sufi-like manners. The findings of the research showed that the ground for the expansion of Sufism and Sufi-like practices has been prepared in this region due to the certain spiritual characteristics, gentleness of attitude, and kindness of the people. In fact, centuries before the entrance of Islam, Indians had been familiar with some foundations of mysticism in their ancient religions like asceticism, self-cleansing, moving towards God, and dissolving in God. This similarity of thoughts has been one of the reasons for their inclination towards Sufis and Sufi manners.