ساختار كالبدي ـ فضايي شهر ايراني عصر ناصري از منظر سياحان غربي (12275 ـ 1227)

The physical-Spatial Structure of the Iranian City during the Naseri Period from the Perspective of the Western Tourists

شهر ايراني در ايام سلطنت ناصرالدين‌شاه قاجار به‌رغم حفظ ساختار كالبدي سنّتي، در اثر آشنايي با الگوهاي معماري غربي و ورود تأسيسات تمدني جديد به كشور، به آرامي مسير تغيير را پيش گرفت و عناصري از تجدد را در خود نمايان ساخت كه در گزارش‌هاي سياحان ديدار كننده از ايران بازتاب يافته است. اين مقاله با رويكرد تاريخي و به شيوه توصيفي ـ تحليلي با استناد به متون سفرنامه‌اي در صدد ارائه تصويري از صور كالبدي شهر در عصر ناصري از ديدگاه سياحان غربي است و در آن، چگونگي انتقال عناصر سازه‌اي غرب به ايران در ابتداي سلطنت وي مطرح شده است؛ پديده‌اي كه به‌تدريج ابتدا به تحولات محتوايي شهر و سرانجام به تحولات كالبدي آن انجاميد. يافته پژوهش نشان داده كه شهر ايراني اين عصر با تحولات فضاي كالبدي و محتوايي همراه شده است. تحولات كالبدي آن، درون‌مايه تجدد غرب را به همراه داشته و عناصر محتوايي آن، متأثر از مكتب تهران بوده است.

Despite having maintained the traditional physical structure, the Iranian city at the time of Naser al-Din Shah Qajar was slowly changing as a result of being introduced to the Western architecture and the entrance of new construction technologies to the country. It presented the elements of modernity that are reflected in the reports of the tourists visiting Iran. This article, using a historical approach and implementing a descriptive-analytical method relying on the travel writing texts, aimed to present an image of the physical appearances of the city during the Naseri period from the Western tourists' viewpoints. The article discusses how the Western architectural elements entered Iran at the beginning of Naser al-Din’s rule, a phenomenon that gradually led to the conceptual changes in the city and later the physical ones. The findings showed that the Iranian city at this time was accompanied by the physical and conceptual changes. Its physical changes shared the essence of Western modernity, while the school of Tehran influenced its conceptual elements.