بررسي و تحليل جامعه مطلوب در انديشه‌ي اجتماعي سيد جعفر كشفي

Survey and Analysis Of Desired Society in Seyyed Jafar Kashfi' Social Thought

انديشه‌ي اجتماعي هر دوره‌اي متاثر از شرايط جامعه‌اي است كه به‌بحث در مسائل اجتماعي و نهادهاي اجتماعي مي‌پردازد. در دوره‌ي قاجار نيز، عوامل سياسي و مذهبي گوناگوني باعث حضور و نفوذ علماي شيعي در جامعه و حكومت شد كه ناگزير به‌طرح مباحثي در زمينه‌ي سياست و اجتماع پرداخته‌اند. از جمله‌ي اين عالمان، سيدجعفر دارابي كشفي از علما و فقهاي اصولي شيعه بود كه به‌مقوله‌ي انديشه‌ي اجتماعي كه مي‌بايست حاكم بر جامعه‌ي عصر قاجار باشد از ديدگاه دين اسلام، پرداخته‌‌است. وي در كتاب‌هاي تحفه‌الملوك و ميزان‌الملوك به‌انديشه‌ي اجتماعي و توصيف جامعه مي‌پردازد و براي اينكه جامعه‌اي مطلوب را ترسيم نمايد كه حاكم قادر باشد بر جامعه حكومت نمايد، زندگي فردي و امور خانوادگي و اجتماعي را تشريح مي‌كند. هدف پژوهش حاضر بررسي انديشه‌ي اجتماعي كشفي براساس تحليل محتواي دو اثر مذكور است. يافته‌ي پژوهش نشان مي‌دهد كه كشفي قصد داشته به‌ترسيم زندگي فردي و اجتماعي با تعليم اخلاقي و دين بپردازد و عقل و عدالت را پايه‌ي جامعه قرار مي‌دهد. وي در نهايت به‌دنبال دستيابي‌به مدينه‌ي فاضله است و در اين راستا به‌مقوله ارتباط ميان افراد در جامعه و چگونگي زندگي اجتماعي و رابطه‌ي حكومت و جامعه و بسياري از خصائل و فضايل انسان كه از طريق آن مي‌تواند به‌سعادت دنيوي و اخروي دست يابد به‌صورت مشروح و مفصل پرداخته است.

Society-based thinking in every period is influenced by the conditions of the society, and it is closely correlated with social institutions and social problems. During the Ghajarid Period, various religious and political factors paved the way for the pronounced presence of Shiite ulema in the society and in the government. Among the distinguished Muslim scholars, Seyyed Jafar Darabi Kashfi was a religious jurisprudent and a theoretician who was interested in social theories dealing with the ways to rule on the basis of Islamic faith during the Ghajarid government. In his books, Tohfat-ol-Moluk and Mizan-ol-Moluk, he focuses on social theories in order to describe the society, Moreover, he focuses on individual and family affairs in order to portray an ideal society for a ruler. The present study describes how the ulema were politically influential during the Ghajarid Period, and in particular, it deals with Kashfi's social theories. Findings show that Kashfi tried to outline the individual as well as social life in the light of ethical and religious teachings in an effort to base the society on reason and justice. His ultimate goal was to create a utopia, and to this end, he focused on the relationships among individuals in the society, and he discussed in detail the relationship between the government and the society in the one hand, and the relationship between the social life and various virtues for happiness both in this world and in the Hereafter.