از سوژه جنسي تا سوژه انقلابي: بازنمايي زن در گفتمان انقلاب اسلامي

From Sexual Subject to the Revolutionary Subject Representation of Woman in Discourse of the Islamic Republic

مقاله حاضر با تمركز بر روابط قدرت و مقاومت مندرج در سرمايه كلامي گفتمان هاي رقيبي كه در متن منازعه سياسي، اجتماعي و فرهنگي دو دهه پيش از انقلاب اسلامي (1357) حاضرند، چگونگي برساخته شدن محدوده معنايي و ساختار اجتماعي سوژه زن انقلابي را نشان مي دهد. بدين منظور، با تكيه بر بنيان نظري و روش شناسي كه از پيوند استراتژيك امكانات مفهومي نظريه گفتماني لاكلاو و موفه و نظريه تاريخي–گفتماني وداك برآمده است، نگاهي گذرا به سوژگي زنانه در گفتارِ مهم ترين شخصيت هاي سياسي و فرهنگي دوران مزبور، يعني محمدرضا پهلوي و امام خميني(ره)، افكنده و در پيوند با رخدادهاي زمينه، فرايند واسازي گفتمان هاي سنتي و مدرن و در پي آن ساخت زدايي از «زن به عنوان سوژه صرفاً جنسي يا جنسيتي» را در پرتو ظرفيت هاي زباني انديشه پردازان شاخص انقلاب اسلامي ـ آيت اله مطهري، دكترشريعتي و امام خميني(ره)ـ بررسي كرده ايم. سپس چگونگي شكل گيري مفهوم «زن به عنوان سوژه انساني» را درون شبكه هاي معنايي صورت بندي گفتمان انقلاب اسلامي به تصوير كشيده ايم.

The present study seeks to show how meaning boundaries and social structure of the revolutionary woman has been formed. This goal is fulfilled through focusing on power relations and resistance as seen in competing discourses of the political، social، and cultural conflicts during the last two decades before the Islamic revolution of 1979 took place. To this aim، this paper takes a glance at the discourses of the most significant political and cultural figures of that time، Mohammad Reza Pahlavi and Imam Khomeini، regarding the subject of woman. It also probes the formation process of traditional and modern discourses. Then، it looks at the changing of views toward 'woman as a sex or gender subject' in the light of linguistic capacity of important thinkers of Islamic Republic of Iran، Ayatollah Motahari، Dr. Shariati، and Imam Khomeini. Then the formation of the concept of 'woman as a human subject' is explained in the meaning networks of Islamic Revolution discourses. This paper draws on the theoretical and methodological foundation taken from the strategic integration of Laclau and Mouffe’s discursive theory and Wodak’s historical discursive theory.