شاخصه هاي تاريخ نگاري فاطميان در گفتمان تاريخ نگاري اسلامي

The Features of Fatimid's Historiography in Islamic Historiography Discourse

تحقيق دربارة تاريخ ­نگاري اسماعيليان به دليل ازميان‌ رفتن حجم قابل‌توجهي از آثار آنان، در ميان پژوهشگران اين حوزه از اقبال كمتري برخوردار بوده است. با بررسي معدود آثارِ باقي­مانده از مورخان اسماعيلي­ مذهب و بازسازي تصويري كلي از آثار مفقود شدة آنان بر اساس منابع ديگر، پژوهش در تاريخ ­نگاري اين فرقه تا حدودي امكان­پذير مي­گردد. اهميّت اين پژوهش به اين علت است كه تاريخ ­نگاري اسماعيليان از منظر فاعليّتِ پيروان اين فرقه در ثبت گزارش ­هاي تاريخي، كه تا حدود زيادي از ديد محققان اين حوزه مغفول مانده، مورد تحقيق و بررسي قرار مي­گيرد. در اين پژوهش نشان داده خواهد شد كه تاريخ­ نگاري فاطميان در گفتمان مسلط تاريخ‌نگاري اسلامي از چه شاخصه­ هايي برخوردار است. به‌ نظرمي­ رسد كه تاريخ ­نگاري فاطميان علي‌رغم ظهور در گفتمان مسلط تاريخ ­نگاري اسلامي و اثرپذيري از آن، با ويژگي­هايي چون تلاقي آشكار كلام با تاريخ و قرار گرفتن امام- خليفة اسماعيلي در محور رويدادها، كه حاكي از تلاش در جهت نوعي تاريخ ­نگاري مقدس است، تا حدودي از سنت تاريخ ­نگاري اسلامي متمايز شده و از آن فاصله مي­ گيرد. اين پژوهش به روش تحليل محتوايِ كيفي و براساس منابع كتابخانه ­­اي و ديجيتالي به انجام رسيده است.

Researchs on the historiography of the Ismâilis has been less successful among scholars in this field due to the loss of a significant amount of their works. By examining the few remaining works of Ismaili historians and recreating a general image of their lost works based on other sources, research into the historiography of this cult is to some extent possible. The importance of this research is due to the fact that the historiography of the Ismailis has been investigated from the perspective of the followers of this sect in a historical record largely ignored by researchers from this field. In this research, it will be shown what features of the Fatimid historiography in the dominant discourse of Islamic historiography. It seems that the Fatimid historiography, in spite of the advent in the dominant discourse of Islamic historiography and being effected by it, seems to be partly due to features such as the apparent intersection of the theology with the history and the placement of the Ismaili Imam in the center of events, which suggests an attempt for a kind of sacred historiography. It distinguishes itself from the tradition of Islamic historiography and separates it from it. This research has been accomplished through qualitative content analysis and based on library and digital resources.