مرور نظام مند و فراتحليل پژوهشهاي ايراني در قلمرو مطالعات اجتماعي علم و فناوري

A Systematic Review and a Meta-Analysis of Iranian Researches in the Field of Social Studies of Science and Technology

در دهة اخير، حوزة مطالعات اجتماعي علم در ايران ازطريق انتشار دهها اثر علمي شكل گرفته است. ارائة تصويري روشن و علمي از پژوهشهاي انجامشده در ايران نقطة عزيمت مهمي براي سياستگذاران است. اين فراتحليل ميتواند انباشت علمي داخل كشور را درقلمرو مطالعات اجتماعي علم به تصوير بكشد و با تركيب مطالعات پيشين ايده ها و راه كارهاي نويني را به مديران و سياستگذاران حوزة علم عرضه كند. پرسش اصلي مطالعة حاضر اين است كه در حوزة مطالعات اجتماعي علم در ايران چقدر انباشت و توليد علم صورت گرفته است؟ اين دانش انباشته ازنظر شكلي، روششناختي و محتوايي چه ويژگيهايي دارد؟ اين پژوهش بهمنظور نيل به مرور نظاممندي كه هدف مطالعه است از روش فراتحليل كمي و كيفي بهره ميجويد. براي فراتحليل كيفي آثار مكتوب نويسندگانايراني، كلية مطالعات انجامشده طي دو دهة گذشته، اعم از كتاب، مقاله و پاياننامه، كه حدود يكصد اثر برآورد شد، بهصورت تمامشماري مطالعه، فيشبرداري، كدگذاري وتحليل شد. يافته هاي اين مطالعه نشان دهندة تأخر مطالعات اجتماعي علم در ايران نسبت به نسلها و رهيافتهاي چندگانة جامعهشناسي ايراني است. ماهيت غالب در اين آثار، رويكرد برونگرا و در سطح توصيفي و متمركز در نسل دوم جامعهشناسي ايرانياست. راهكارهاي ارائهشده در اين آثار نيز غالباً مديريتي، تكزمينهاي، اصلاحي، در سطح كلان و فرابخشي، مشوق رويكرد اشاعهگرا و با ويژگي بلندمدت بوده اند.

In resent decade, the publication of many scientific works has contributed to the constitution of the field of social studies of science in Iran. Presenting a clear and vivid image of scientific research is a significant starting point for policy-makers in Iran. This meta-analysis aims at demonstrating the accumulation of science in the field of sociology and social studies in the country. The study reveals some new ideas for managers and policy-makers of this field. The main research questions are how much science has been produced and accumulated in the field of social studies of science in the country; and what are the formal, methodological and content characteristics of this accumulation. To have a systematic review, the research has employed a qualitative/quantitative meta-analysis. In doing so, the written works of Iranian authors such as books, articles and theses in the last two decades, were studied, coded and analyzed. The results of the study show that social studies of science are lagged far behind the Iranian multiapproach sociology. They also reveal that most of the works are descriptive and done by the second generation of Iranian sociologists.