تأملي بر نسبت فمينيسم با انقلاب اسلامي ايران

در تاريخ ايران معاصر، زنان براي تغيير وضعيت خود بارها به اقدامات جمعي دست زده‌اند، اما فقط در جريان انقلاب سال 1357 بود كه مشاركت آنها سيمايي متفاوت يافت، تاآنجاكه به‌منزلة شاخصۀ انقلاب مطرح شد. ازآنجاكه خواسته‌هاي زنان، به‌مثابة يكي از متغيرهاي اصلي، توجه پژوهشگران و نظريه‌پردازان نسل چهارم انقلاب را به خود معطوف كرده‌‌است، شناسايي نسبت اين مشاركت گسترده با گفتمان فمينيستي در آستانة انقلاب اسلامي ضروري مي‌نمايد. ازاين‌رو، نوشتار حاضر بر آن است تا نشان دهد در جريان منازعات گفتماني، كدام گفتمان توانست در جايگاه گفتمان مسلط، مشاركت گستردة زنان در مبارزه‌هاي انقلابي را رقم زند. به‌بيان ديگر، واكاوي نقش گفتمان فمينيستي در حضور متفاوت زنان، كه نه با سيماي زن سنتي نسبتي داشت و نه با آرمان‌هاي گفتمان مدرنيزاسيون پهلوي، هدفي است كه مقالة حاضر، در امتداد آن، به مطالعة گفتمان‌هاي سنتي، مدرنيزاسيون و مقاومت (ماركسيست، ملي‌گرا و انقلاب اسلامي) مي‌پردازد. مبتني بر امكانات مفهومي روش تحليل گفتمان، يافته‌هاي اين‌پژوهش حاكي از آن است كه ازيك‌سو، خواسته‌هاي زنانه در نسبت با معناي مركزي گفتمان‌هاي مقاومت، يعني ضرورت واژگونگي روابط قدرت سياسي، اساساً مسئله‌اي انحرافي تعريف شده و ازسوي ديگر، ناسازگي‌هاي مندرج در گفتمان مدرنيزاسيون، مخاطبان گفتمان فمينسيتي را دچار نوعي بي‌اعتمادي و سردرگمي درباب ارادة حكومت در رفع تبعيض واقعي عليه زنان و پاسخ به خواسته‌هاي فمينيستي آنها كرد و درنهايت، آنها را با معناي كانوني گفتمان مقاومت پيوند داد و از اين رهگذر، وضعيتي را رقم زد كه طيف وسيعي از زنان، بي‌هيچ دغدغة زنانه‌اي، به جريان مبارزات انقلابي بپيوندند.