بررسي نگرش‌ها و باورهاي ممانعت كننده از اهداي خون داوطلبانه مردم سه استان هرمزگان، سيستان و بلوچستان و خوزستان

The survey of preventive views and beliefs of voluntary blood donation among people in 3 provinces of Hormozgan, Sistan-Baluchestan and Khuzestan

سابقه و هدف يكي از اهداف اصلي سازمان انتقال خون، انگيزش مردم براي اهداي داوطلبانه خون است. در فرآيند ايجاد انگيزش، شناسايي نگرش‌ها و باورهاي مردم در اهداي خون نقش محوري دارد. از طرفي كاهش يا حذف خون جايگزين در كشور نيز ارتباط نزديكي با تمايل مردم به اهداي داوطلبانه خون دارد. سازمان انتقال خون در سال‌‌هاي گذشته گام‌هاي بلندي را براي حذف خون جايگزين برداشته است و آن را به عنوان يك اولويت در برنامه راهبردي خود قرار داده است. به طوري كه در چند سال اخير در اكثر استان‌هاي كشور درصد خون جايگزين صفر گزارش شده و در حال حاضر فقط در سه استان سيستان و بلوچستان، هرمزگان و خوزستان شاخص خون جايگزين بالاتر از صفر است. با توجه به نقش نگرش‌ها و باورهاي مردم در تمايل آن‌ها به اهداي خون در سه استان جنوبي كشور كه با مشكل اهداي خون جايگزين مواجه‌اند، در يك پژوهش كيفي به مطالعه باورها و نگرش‌هاي مردم اين سه استان در تمايل به اهداي خون پرداخته شد. مواد وروش‌ها مطالعه انجام شده از نوع كيفي بود. در اين مطالعه شش جلسه بحث گروهي متمركز با مردم اين استان‌ها و در هر يك از اين استان‌ها دو جلسه بحث گروهي متمركز برگزار شد. در هر جلسه گروه‌هاي متنوع و مشخصي از افراد جامعه با استفاده از معيارهاي از قبل تعيين شده شركت كردند. يافته‌ها باورها و اعتقادات ممانعت كننده در مورد اهداي خون استخراج شد، انتقال عفونت به اهداكننده، باور نداشتن كمبود خون، اهداي خون مختص مردان است، دختران نبايد خون بدهند، وقتي خون بدهيم ضعيف مي‌شويم، اهداي خون اعتياد را مشخص مي‌كند، حجامت بهتر از خون دادن است، حرام دانستن اهداي خون در برخي جمعيت‌ها و تاثير منفي خون دادن بر قواي جنسي از جمله اين تصورات ممانعت كننده است. نتيجه گيري به منظور ارتقاي انگيزش مردم منطقه براي اهداي داوطلبانه خون لازم است ضمن استفاده از ابزار " بازاريابي اجتماعي" در ترغيب افراد براي اهداي داوطلبانه خون، از فهرست اين باورها و اعتقادات در بازاريابي اجتماعي و تبليغات استاني استفاده شود. نگرش‌هايي كه در هر سه استان مشترك است از طريق برنامه‌هاي مشابه قابل اصلاح است. براي اصلاح نگرش‌هاي خاص هر منطقه لازم است كه برنامه‌هايي ويژه همان استان طراحي شود.

Background and Objectives One of the main objectives of blood centers is to promote voluntary blood donation. It is important then to recognize people views and beliefs about blood donation. Decrease or elimination of blood replacement is closely correlated with the tendency of people to embark on voluntary blood donation. In recent years, IBTO has taken measures to eliminete blood replacement and it has been considered as a priority in the strategic planing of IBTO. Blood replacement rate in most of the provinces is reported to be zero, except in 3 provinces of Hormozgon, Sistan and Baluchestan, and Khuzestan. A qualitative study was done considering the role of views and beliefs of people and their tendency to embark on blood donation in 3 southern provinces which are faced with problems regarding blood donation. Materials and Methods Two focus group meetings were held in each of these provinces. In each session, various and specified groups of people participated with pre-determined standards. Results False beliefs and views about blood donation were brought up: transmission of infectious diseases to donors, blood deficit being an improper claim, blood donation just for men, girls being banned to donate blood, blood donation making one thin and revealing addiction, phlebotomy better than blood donation, religious prohibition of blood donation, and the negative effect of blood donation on sexual behaviors. Conclusions In order to promote the motivation of people of these regions to appreciate voluntary blood donation, besides using social marketing tools, it is necessary to use these beliefs and views in social marketing and provincial publicity. The false views which are common among these three provinces can be rectified through similar programs and those specific to each province can be addressed by a different strategy.