بررسي ميزان آگاهي اهداكنندگاني كه مطالب آموزشي ارايه شده در زمينه اهداي خون سالم را در تبريز در سال 1384 مطالعه نموده‌اند

Evaluation of awareness of blood donors exposed to educational materials about safe blood donation in Tabriz in 1384

سابقه و هدف ورود اهداكنندگان ناآگاه و پرخطر به چرخه اهداي خون، سلامت خون‌هاي اهدايي را به خطر مي‌اندازد لذا اهميت آموزش اهداكنندگان به عنوان منابع تامين خون سالم مي‌تواند از اهداف اساسي سازمان انتقال خون باشد. در اين مطالعه با تمركز بر محتواي آموزشي ارايه شده براي اهداكنندگان خون شهر تبريز در سال 1384 ، به بررسي ميزان آگاهي آن‌ها در زمينه اهداي خون سالم پرداخته شد. مواد وروش‌ها اين بررسي به صورت مقطعي روي 1200 اهدا كننده خون با سواد در شهر تبريز كه بروشورهاي آموزشي در زمينه اهداي خون سالم را مطالعه كرده‌بودند، انجام گرفت. اهداكنندگان به صورت تصادفي انتخاب شده و به يك پرسشنامه حاوي 21 سؤال در سه بخش پاسخ دادند.آناليز داده‌ها در نرم افزار SPSS و با آزمون كاي‌دو (Chi-square) در قالب جداول توافقي صورت گرفت. يافته‌ها در حدود 97% از اهداكنندگان به سؤال‌هاي مربوط به نحوه ارايه مطالب آموزشي پاسخ دادند كه در اكثر موارد، پاسخ‌ها از ميزان متوسط به بالا ارزيابي شده‌بودند. سطح تحصيلات اهداكنندگان ارتباط معني‌داري با ارزيابي ميزان استفاده از جزوات آموزشي، ميزان سادگي مطالب، حجم آن‌ها و كسب اطلاعات جديد در زمينه اهداي خون سالم داشت p<0/05 ). 68/8%) از اهداكنندگان از مرحله غير قابل تشخيص بيماري‌هاي منتقله از طريق خون توسط آزمايش‌هاي غربالگري روتين (دوره پنجره) و همچنين 66/8% از مفهوم خود حذفي محرمانه آگاهي داشتند كه در هر دو مورد ارتباط معني‌داري با دفعات اهداي خون وجود داشت (p<0/05). علاوه بر اين 51/7% افراد نيز روش‌هاي آزمايشگاهي موجود را در مقايسه با مشاوره دقيق با پزشك مهم‌ترين عامل دست‌يابي به خون سالم تلقي نمودند. نتيجه گيري سطح تحصيلات اهداكنندگان، به عنوان عامل مهمي در ارزيابي نحوه ارايه مطالب آموزشي مطرح مي‌باشد لذا در طراحي مطالب آموزشي بايد مد نظر قرار گيرد. با توجه به نتايج به دست آمده از موارد پاسخ‌هاي نادرست و بدون پاسخ در مورد آگاهي از دوره پنجره بيماري‌هاي منتقله از طريق خون و مرحله خود حذفي محرمانه، بايد متذكر گرديد كه اين مفاهيم نياز به بازبيني بيشتري در جزوات آموزشي دارند. علاوه بر اين در مطالب آموزشي تهيه شده بايد درخصوص تفهيم نقش مؤثر پزشك مشاور سازمان در هنگام مصاحبه با اهداكنندگان، در مقايسه با روش‌هاي آزمايشگاهي موجود، به عنوان مهم‌ترين عامل دست‌يابي به خون سالم تاكيد بيشتري گردد.

Background and Objectives High risk and unaware donors embarking on blood donation endanger blood safety. Thus the importance of donors training for providing safe blood is one of the main objectives of IBTO. In this study, we evaluated the awareness of blood donors about safe blood donation among Tabriz blood donors in 1384. Materials and Methods This cross-sectional study was conducted on 1200 literate blood donors who had studied the screening educational materials designed to raise their awareness about safe blood donation in Tabriz . The blood donors were selected using random sampling and a 3-part questionnaire was distributed among them. Part one contained questions about demographic characteristics, part two aimed to evaluate the method the materials were presented, and part three intended to evaluate awareness of donors about safe blood donation. Statistical analysis was performed using SPSS (version 11.5) and chi-square test. Results 97% of blood donors answered the questions designed to evaluate the method the educational materials were presented; the answers showed their satisfaction. There was a correlation between educational level of donors and the degree of using educational pamphlets, the degree of their evaluation about the simplicity of materials and their length, and the degree of learning new information about blood safety (p<0.05). 68.8% of blood donors knew that routine screening tests cannot detect a recent infection (window period) and 66.8% were aware of confidential self-exclusion. There was a correlation between the number of donations and awareness of window period and confidential self-exclusion (p<0.05). The most frequent questions receiving incorrect answers and being left unanswered were about window period of transfusion - transmitted diseases and confidential self-exclusion that came out to form 31.2% and 33.2% of the total number of questions respectively. In addition, 51.7% of blood donors thought that the most important factor to ensure safe blood is the laboratory testing rather than consultation with physician. Conclusion Since the educational level of blood donors is an important variable in evaluation of the method the educational materials are presented, it should be considered in providing screening educational materials. The results of the study about respondents' awareness of window period and confidential self-exclusion show that these concepts need to be revised in educational pamphlets. Moreover, the sincere collaboration with consulting physician as an important factor to ensure safe blood should be further emphasized .