مؤلفه‌هاي بيلان آب زيرزميني دشت تسوج (حاشيه شمالي درياچه اروميه)

Components of Groundwater Balance for Tasuj Plain (North of Urmia Lake)

توليد محصولات زراعي و باغي در استان آذربايجان شرقي و به‌ويژه در دشت تسوج در حاشيه شمالي درياچه اروميه، به منابع آب زيرزميني وابستگي كامل دارد. براي بهره‌برداري بهينه و پايدار از منابع آب زيرزميني بايستي مؤلفه‌هاي بيلان آب زيرزميني با دقت نسبي شناسايي گردد؛ بنابراين، پژوهش حاضر باهدف تعيين مؤلفه‌هاي تغذيه و تخليه بيلان آب زيرزميني دشت تسوج براي دوره آماري 23 سال از 74-1373 تا 96-1395 انجام يافت. نتايج نشان داد ميانگين حجم تغذيه آبهاي زيرزميني در اين دشت 20 ميليون مترمكعب بود كه مؤلفه‌هاي جريان ورودي از مقاطع آبهاي زيرزميني (با 39 درصد)، نفوذ از بارش (با 27 درصد)، نفوذ از جريانهاي سطحي (با 12 درصد)، نفوذ از آب آبياري (با 18 درصد) و نفوذ از فاضلاب شرب و صنايع (با 4 درصد) نقش اصلي در تغذيه داشتند. ميانگين حجم تخليه آبهاي زيرزميني در اين دشت 24 ميليون مترمكعب بود؛ بنابراين ميانگين كاهش ذخيره آب زيرزميني 4 ميليون مترمكعب در سال بود. به‌عبارت‌ديگر حجم تخليه از منابع آب زيرزميني در اين دشت از حجم تغذيه بيشتر بود. براي استفاده پايدار از منابع آب زيرزميني راهكارهاي اساسي شامل افزايش ميزان تغذيه يا كاهش ميزان تخليه از منابع آب زيرزميني است. استفاده راهكارهاي اجرايي براي تعادل بخشي آبهاي زيرزميني مي تواند به بهره برداري پايدار از منابع آب زيرزميني مساعدت نمايد.

The Agricultural productions in the province of East Azarbaijan and especially in Tasuj plain located on the north of Urmia Lake is completely depends on groundwater resources. It is required to recognize the components of groundwater balance with relative precision for optimal and sustainable application of groundwater resources. Therefore, the present study was conducted with the aim of determining the components of charge and discharge of the groundwater balance for the Tasuj plain for a period of 23 years from 1994-95 to 2016-17. Results showed that average of groundwater charge in this plain was 20×106 m3 which input flow from the groundwater sections (with 39%), infiltration from rainfall (with 27%), infiltration from surface flow (with 12%), infiltration from irrigation water (with 18%) and infiltration from municipal and industries water (with 4%) played a major role in charge of ground water. The average groundwater discharge in this plain was 24×106 m3. Therefore, the average reduction in groundwater storage was 4×106 m3 per year. In other words, discharge from groundwater resources in this plain was higher than that of charge. Basic approaches to sustainable utilization of groundwater resources include increased charge or reduced discharge of ground water resources. Application of procedures for improving irrigation efficiency, land leveling, increasing infiltration from rainfall, surface runoff or irrigation water are some of the executive solutions to balance groundwater.