تعيين شرايط فيزيكي تبلور در توده گرانوديوريتي لخشك و دايك‌هاي درون آن

Determining the physical crystallization condition of Lakhshak granodiorite pluton and its dykes

توده­ي­ گرانوديوريتي لخشك به عنوان بخشي از نوار گرانيتوئيدي زاهدان-سراوان، در 15 كيلومتري شمال غرب شهرستان زاهدان واقع شده است. تركيب كلي توده، بيشتر از گرانوديوريت بوده و به­وسيله­ي دايك­هاي فراوان ميكروديوريتي و داسيتي قطع شده است. اين دايك­ها حدود يك تا دو ميليون سال پس از تبلور و سرد شدن توده­ي لخشك، در آن جايگزين شده­اند. پلاژيوكلاز (اليگوكلاز- آندزين)، فلدسپار پتاسيم (ارتوز)، كوارتز، بيوتيت و آمفيبول (پارگازيت و ادنيت)، كاني­هاي اصلي سازنده توده هستند. در اين پژوهش، از تركيب شيميايي اين كاني­ها براي تعيين شرايط فيزيكي حاكم بر تبلور و جايگيري نهايي و جايگاه زمين­ساختي تشكيل اين سنگ­ها استفاده شده است. حضور آمفيبول­هاي كلسيك و بيوتيت­هاي اوليه شواهدي بر خاستگاه آذرين (I) توده گرانوديوريتي لخشك هستند. آمفيبول­هاي موجود در توده داراي مقداريAWT IMAGE بين 02/1 تا 3/1 هستند كه نشانگر تبلور ماگماي تشكيل دهنده­ آن­ها در عمق 8/3 تا 4/8 كيلومتري (حدود 7 كيلومتري پوسته بالايي) است؛ امّا مراكز آمفيبول­هاي موجود در دايك­ها داراي مقداري AWT IMAGE برابر 9/1 تا 3/2 است كه عمق مخزن ماگمايي محل تبلور را در پوسته­ي مياني-زيرين (9/16 تا 23 كيلومتري) نشان مي­دهد كه پس از جايگزيني در اعماق كمتر محل استقرار توده­ي گرانيتوئيدي (پوسته­ي بالايي)، به خاطر ضخامت كم، به سرعت سرد شده­اند. دماسنجي­هاي انجام گرفته برروي سنگ­هاي مورد بررسي نشانگر دماهاي توقف تبادل و تعادل نهايي كاني­ها در دماهاي ºC 732-645 براي توده­ي نفوذي، ºC 824-730 براي دايك­هاي داسيتي و ºC 945-808 براي دايك­هاي ميكروديوريتي است. قرارگيري بيوتيت­هاي توده نفوذي لخشك در گستره­ي آهكي-قليايي، بيانگر تشكيل آن­ها در محيط زمين­ساختي حاشيه­ي فعال قاره­اي طي فرورانش سنگ كره اقيانوسي سيستان به زير بلوك افغان است.

The Lakhshak pluton, a part of Zahedan-Saravan granitoid belt, is located about 15 km NW of the Zahedan city. The plutonic rocks are granodiorite in composition and are cut by a numerous of microdiorite and dacite dykes. The rocks of Lakhshak pluton consist of plagioclase (oligoclase-andesine), K-feldspar, quartz, biotite, amphibole (pargasite - edenite), sphene, apatite and opaque minerals. In this research, the composition of these minerals have been considered as the geo-thermometer and geo-barometer, hence they have good potential for calculating crystallization and emplacement conditions of a magma and tectonic setting. The presence of calcic amphiboles and primary biotite are evidence of Lakhshak pluton igneous origin (I). The amount of Altot in the pluton amphiboles are 1.02 to 1.32 representing the pluton emplacement at the depth of 3.8 to 8.4Km; while the core of those amphiboles analyzed from dikes contain Altot = 1.9-2.3 showing the depth of magma chamber in middle-lower crust (16.9-23 Km) as these dykes are thin and cooled fast after emplacment. The thermometry done on Lakhshak pluton and its dykes indicated cessation of exchange and equilibrium of minerals temperatures 645-732ºC for pluton, 730-824ºC for dacite dikes and for andesitic dikes are 808-945ºC. Moreover, biotites were plot in calc-alkaline field of Abdul Rahmans diagram, which represents the Lakhshak pluton might be formed in an active continental margin during the subduction of Sistan oceanic lithosphere beneath Afghan Block.