ويژگي‌هاي ژئوشيميايي و بافتي پلاژيوكلاز، شواهدي از فرايندهاي وابسته به سيستم‌هاي باز: بررسي موردي آتشفشان بزمان (جنوب شرق ايران)

Geochemical and textural characteristics of plagioclase as evidence for open-system processes: Case study from Bazman volcano (SE Iran)

ويژگي‌هاي ژئوشيميايي و بافتي درشت بلور‌هاي پلاژيوكلاز در آندزيت و بازالت‌هاي آتش‌فشان بزمان (از كمان آتشفشاني مكران) شواهدي از برهمكنش ماگماي بازالتي و ماگماي آندزيتي را در مخزن ماگمايي ارائه مي‌دهند. فنوكريست­هاي پلاژيوكلاز هم در آندزيت و هم بازالت‌ها متشكل از سه بخش هسته، گوشته و پوسته هستند و محتواي انورتيت در هسته و گوشته­ي آن‌ها مشابه­اند (An39-60). هسته‌هاي فنوكريست‌هاي پلاژيوكلاز كه به نظر مي­رسد در تعادل با ماگماي آندزيتي تبلور يافته‌، الگوهاي مختلفي از منطقه­بندي را به نمايش مي­گذارند. محتواي عناصر فرعي (Fe، Mg، Sr، و Ba) در مناطق مختلف هسته اين بلورها گاه ثابت و گاه از محتواي انورتيت پلاژيوكلاز پيروي مي­كنند و مي­توانند نشانگر فرايندهاي ديناميكي درون مخزن ماگمايي حين شكل‌گيري هسته در ماگماي آندزيتي باشند. شكل‌گيري بافت‌هاي واجذبي و خليجي در حاشيه هسته، و سپس تغيير الگوي توزيع عناصر Sr و Ba، جهش ناگهاني محتواي انورتيت (حدود An40 تا An60)، Fe و Mg همراه با شكل‌گيري گوشته­ي داراي بافت غربالي روي هسته در پاسخ به تغيير دما و تركيب ماگما در اثر تزريق ماگماي بازالتي به مخزن ماگمايي رخ‌داده‌است. افزايش انورتيت در پوسته­ي پلاژيوكلازهاي ماگماي بازالتي (از An53 به An74) و كاهش محتواي انورتيت در پوسته­ي پلاژيوكلازهاي ماگماي آندزيتي (از An69 به An53) نشان مي­دهند كه دو ماگما در مراحل­نهايي تبلور پلاژيوكلاز در اثر عواملي نظير صعود ماگما هويت شيميايي متمايز خود را يافته­اند. اين شواهد همراه با گردشدگي حاشيه ميكروفنوكريست‌هاي پيروكسن و منطقه­بندي ضعيف در آن‌ها نشان از تغذيه اتاقك ماگمايي با ماگماي بازالتي دارد كه چه به صورت فيزيكي و چه به صورت شيميايي با ماگماي آندزيتي بر همكنش داشته است.

Textural and Geochemical characteristics of plagioclase phenocrysts in Andesitic and basaltic rocks of Bazman volcano (from Makran volcanic arc) show evidence of interaction between basaltic and andesitic magmas. Plagioclase phenocrysts in andesites and basalts are composed of three major parts of core, mantle and rim, with similarity of the anorthite contents in cores and mantles. The cores of the phenocrysts, which seem to be in equilibrium with the andesitic magma rather than the basaltic one (­An39-60), exhibit different styles of oscillatory zoning. The trace element (Fe, Mg, Sr, Ba) concentrations in different zones of the cores also remain constant or change proportional to the anorthite content and may exhibit dynamic processes in the magma reservoir during the core formation in andesitic magma. The engulfed cores and sieve texture in the mantles of plagioclases may have formed in response to changes in temperature and composition of the surrounding melt. Elevated anorthite content of plagioclases (An40-65), accompanied by jump of the Fe, and Mg content, in addition to change in the patterns of Sr, and Ba in the sieve-textured mantle may show the replenishment of magma reservoir by new basaltic magma. Increase of An in the rim of basaltic plagioclases (from An53 to An74) and decrease of An in the rims of andesitic plagioclases (from An69 to An53), indicate that the two magmas gained their contrasting compositional identity most probably as a result of sudden upward movement. These constraints, along with other evidence like weakly-zoned pyroxene microphenocrysts with rounded rims, suggest that the rocks originated in the course of replenishment of mafic melts either with chemical or/and thermal interaction of the melts.