تورمالين‌زايي در توده گرانيتوئيدي رودگز، جنوب بجستان، خراسان رضوي

Tourmalinization in Roudgaz granitoid body, south of Bajestan, Khorasan-Razavi

توده­ي گرانيتوئيدي رودگز در جنوب بجستان واقع شده است، تورمالين در منطقه به دو صورت توده­ي گرانيتوئيدي رودگز را همراهي مي­كند، به عنوان كاني اصلي در سنگ لوكسوليانيت شركت دارد، و به صورت رگه­هاي كوارتز – تورمالين با ستبراي حدود 30 سانتي­متر. براساس بررسي­هاي سنگ­نگاري و تجزيه­ي ريزكاوالكتروني، تورمالين­ها از نوع شورليت- دراويت – فوئيتيت با تمايل به سمت شورليت بوده و در گروه قليايي و Vacancy قرار مي­گيرند. در مقايسه با تركيب ايده­آل شورليت- دراويت، بسياري از نمونه­هاي تورمالين، داراي فضاهاي خالي در موقعيت قليايي و مقدار آلومينيم بالاتري هستند. افزايش آلومينيم در موقعيت اكتاهدرال در تورمالين­هاي مورد بررسي، بازتابي از تركيب جانشيني­هاي پروتون­زدايي (تبادل O-OH) و فضاهاي خالي در موقعيت قليايي است و نشان­دهنده خاستگاه ماگمايي آنهاست. در مقابل وجود منطقه­بندي، رگه­اي بودن، مقدار منيزيم بالا در مقايسه با آهن در برخي نمونه­ها و قرارگيري در گستره­ي خارجي و دور از بردارهاي وابسته به تورمالين­هاي ناقص از نظر قليايي و پروتون­زدايي، نشان دهنده­ي خاستگاه گرمابي اين تورمالين­هاست. بنابراين، براساس اين نتايج به نظر مي­رسد كه تورمالين همراه توده­ي لوكسوليانيت و رگه­ها در اثر تقابل شاره­­هاي غني از بور ماگمايي– گرمابي از خاستگاه توده گرانيتوئيدي رودگز با انواع سنگ­هاي كوارتز- تورمالين و متاپليتي- متاپساميتي ميزبان تشكيل شده­اند.

Roudgaz granitoid is located in south of Bajestan. In this granitoid body, tourmaline occurred in two forms, as luxullianite and as veins of quartz-tourmaline with a 30 cm width. Based on petrography and electron microprobe analyses data, these tourmalines are schorl-dravite- foitite in composition, with a tendency toward schorl end member, and belongs to alkali and vacancies groups. In comparison with the ideal composition of schorl- dravite, many of tourmaline samples have high Al contents and alkali – site vacancies. The increase of the amount of octahedral aluminum reflects a combination of substitutions in tourmaline involving deprotonation (O-OH exchange) and vacancies in the alkali-site and therefore they have originated from magmatic source. In contrast, the presence of zoning, its occurrence as vein form, having a high Mg compared to samples with high Fe and tendency away from alkali- deficient and proton-deficient tourmaline vectors, shows that tourmaline in the luxullianite as well as the vein tourmalines are hydrothermal in origin. So, based on the evidence described above, tourmaline veins have formed by interaction of boron on-rich magmatic-hydrothermal fluids of the origin of mass granitoid rocks along with various quartz-tourmaline and metapelitic-metapesamitic host rocks.