شيمي كاني كلينوپيروكسن در سنگ‌هاي بازالتي ائوسن گردنه آهوان، شمال‌شرق سمنان

Mineral chemistry of clinopyroxene in the Eocene basaltic rocks of the Gardaneh Ahovan area, NE Semnan

سنگ­هاي آتشفشاني و آذرآواري ائوسن منطقه وسيعي را در گردنه آهوان در شمال­شرق سمنان پوشانده­اند. اين سنگ­ها بيشتر شامل بازالت، آندزيت، تراكي آندزيت، داسيت و ريوليت با بافت­هاي هيالوپورفيري، پورفيري و گلومروپورفيري هستند. سنگ­هاي بازالتي از درشت­بلورهاي پلاژيوكلاز و كلينوپيروكسن تشكيل شده­اند. سرسيت، كائولينيت، كلسيت و كلريت نيز كاني­هاي ثانويه اين سنگ­ها هستند. اندازه كلينوپيروكسن­هاي موجود در اين سنگ­ها از متوسط تا ريز متغير است. تركيب آن­ها از نوع آهن-منيزيم-كلسيم­دار است و در ميدان تركيبي ديوپسيد قرار مي­گيرند. كلينوپيروكسن­هاي با اندازه متوسط، منطقه­بندي معكوس نشان مي­دهند و بررسي تغييرات تركيب شيميايي آنها بيانگر اين است كه زون بينابين هسته و حاشيه، از عناصر Fe، Al و Ti تهي شده است، ‌در حاليكه از Mg، Ca و Si غني­شدگي نشان مي­دهد. نمودارهاي تعيين سري ماگمايي و محيط زمين­ساختي مبتني بر پايه تركيب شيميايي كلينوپيروكسن­ها نشان دهنده تشكيل آنها از يك ماگماي قليايي تا نيمه قليايي و با مقدار آب 5-2% و گريزندگي اكسيژن بالاست. همچنين، بررسي­هاي دما-فشارسنجي نشان مي­دهند كه اين كلينوپيروكسن­ها در فشارهاي حدود 1 كيلوبار و دماي 1230-1110 درجه سانتي­گراد متبلور شده­اند.

Eocene volcanic and volcano- sedimentary rocks cover a large area in the Gardaneh Ahovan northeast of Semnan. These rocks comprise mainly of basalt, andesite, trachyandesite, rhyolite and dacite with hyalo porphyry, porphyry and glomeroporphyry textures. The basaltic rocks are composed of plagioclase and clinopyroxene phenocrysts. Sericite, kaolinite, calcite and chlorite also form the secondary minerals in these rocks. The size of the clinopyroxenes of these rocks range from fine to medium and their compositions include iron-magnesium-calcium type and plot in the diopside field. Medium-size clinopyroxenes show reverse zoning and compositional changes so the middle zone (btween core and rim) is depleted in Fe, Al and Ti whereas enriched in the Mg, Ca and Si. The determination diagrams of the magmatic series and tectonic environments, based on the chemical composition of clinopyroxenes, suggest that they are crystallized from alkaline to sub-alkaline magma, contianing 2-5% water and high oxygen fugacity. Thermo-barometery calculations also show that these clinopyroxenes were crystallized in pressures of ~1 kbar and temperatures of 1110-1230 °C.