بررسي ريخت‌شناسي و سازوكار پيدايش گرهك‌هاي تورمالين در آپليت‌هاي منطقه خاكو (همدان) با به‌كارگيري آناليز فركتال و سه‌بعدي

The study of morphology and formation mechanism for tourmaline nodules of aplites from Khaku area (Hamedan) with using fractal and three dimensional analysis

در آپليت‌هاي منطقه خاكو، در خاور توده الوند همدان، گرهك‌هاي تورمالين بهصورت گرد و دندريتي پراكنده هستند. برخي از اين گرهك‌ها داراي هاله روشني هستند كه نشان‌دهنده پهنه انتقالي ميان هسته گرهك و آپليت‌هاي ميزبان است. از ديدگاه هندسي، اين گرهك‌ها از شكلهاي فركتال هستند. اين گرهك‌ها داراي بعد فركتال از 46/1 در گرهك‌هاي دندريتي تا 92/1 در گرهك‌هاي گرد هستند. در بازسازي سه‌بعدي اين گرهك‌ها، حجم ميانگين براي هسته 34% و براي حاشيه گرهك 66% به‌دست آمد. برپايه ويژگي‌هايي مانند نبود وابستگي رگچه‌اي ميان گرهك‌ها، بي‌شكل‌بودن بلورهاي تورمالين‌، هاله لوكوكرات گرداگرد برخي گرهك‌ها، شكل كروي آنها و پراكندگي خطي و جرياني آنها در زمينه سنگ ميزبان، اين گرهك‌ها در شرايط ماگمايي متبلور شدهاند. در مرحله‌هاي پايانيِ تبلور ماگما، در پي افزايش مقدار B و آغاز پديده ناآميختگي در مذاب، حباب‌هاي كروي جداگانه‌اي پديدار مي‌شوند كه بعداً گرهك‌ها را مي‌سازند. سيستم ماگمايي مانند سيستم‌هاي آشفته رفتار مي‌كند و حضور مناطقي با مسيرهاي بسته چرخشي و محدود در كنار مناطقي با مسيرهاي آشفته، به‌ترتيب، گرهك‌هاي گرد و گرهك‌هاي دندريتي را در كنار يكديگر پديد آورده است.

In aplites of Khaku area, located in the east of the Alvand body, tourmaline nodules with spherical and dendritic shapes are dispersed. Some of these nodules have light halo that is actually a transition zone between the core of nodules and the host aplites. Geometrically, these nodules are fractal shapes. In these nodules fractal dimension vary from 1.46 in dendritic nodules to 1.92 in spherical nodules. In three-dimensional reconstructions of the studied nodule, the average volume for the core is 34% and 66% for its margin. Based on evidences such as lack of veins between nodules, tourmalines with anhedral forms, presence of a leucocratic halo in the aureole of some nodules, their spherical shape, their linear and flow dispersion in the host rock these nodules have been crystallized in magmatic condition. In the final stages of magma crystallization and the B content increment followed by beginning of unmixing in the melt, distinct spherical bubbles have been developed which gave rise to nodules formation. Magmatic system acts as chaotic systems and the presence of rotational and limited closed areas in the vicinity of areas with disturbed paths has led to the formation of rounded and dendritic nodules beside each other.