عنوان مقاله :
سنگ‌نگاري و زمين‌شيمي گدازه‌هاي آداكيتيِ پس از برخورد و بازالت‌هاي سرشار از نيوبيم همراه در منطقه سنگِ رهوزگ (جنوب بيرجند)
عنوان به زبان ديگر :
Petrography and Geochemistry of post-collisional adakites and Nb-enriched basalts association in the Sang-e-Rahuzg area (south of Birjand)
پديد آورندگان :
محمدي، حميدرضا دانشگاه بيرجند - گروه زمين‌شناسي , محمدي، سعيد دانشگاه بيرجند - گروه زمين‌شناسي , نخعي، مليحه دانشگاه صنعتي بيرجند - گروه مهندسي معدن , زرين كوب، محمدحسين دانشگاه بيرجند - گروه زمين‌شناسي
كليدواژه :
آداكيت , بازالت غني از Nb , پس برخوردي , سنگ رهوزگ , بلوك لوت
چكيده فارسي :
سنگ‌هاي آتشفشاني بررسي‌شده شامل واحدهاي پالئوژن با تركيب آندزيت و داسيت و گدازه‌هاي بازالتيِ نئوژن هستند. گدازه‌هاي اسيدي و حد واسط، سرشت كالك‌آلكالن پتاسيم متوسط تا بالا داشته و نمونه بازالتي سرشت آلكالن دارند. يافته‌هاي زمين‌شيميايي براي همه سنگ‌هاي آتشفشاني سنگ رهوزگ نشان‌دهنده غني‌شدگي LILE در برابر HFSE هستند. نبود آنومالي منفي Eu، مقدارهاي HREE كم (براي نمونه: ppm 62/1-67/0 Yb= و ppm 3/17-4/7 Y=)، مقدارهاي Sr بالا (ppm 1010-1/347) و نسبت Sr/Y بالا (84/31 تا 99/99)، نشان‌دهندة سرشت آداكيتيِ سنگ‌هاي اسيدي و حد واسط منطقه سنگ رهوزگ است. محتواي بالاي SiO2 (48/68 - 65/56 درصد وزني)، CaO+Na2O (47/10- 57/7 درصد وزني) و Sr، نشان‌دهنده قرارگيري آداكيت‌هاي سنگ رهوزگ در محدوده آداكيت‌هاي پرسيليس است. ميزان K2O بالا (14/3- 22/1 درصد وزني) و نسبت K2O/Na2O بالاتر (4/0 تا 8/0)، در مقايسه با آداكيت‌هاي پرسيليس، نشان مي‌دهد كه اين سنگ‌ها در گروه آداكيت‌هاي پس از برخورد هستند. مقدارهاي كمِHREE (YbN<8ppm) و نسبت Y/Yb (59/11-10)، نشان مي‌دهد كه خاستگاه اين سنگ‌ها داراي فاز به‌جاي‌ماندة گارنت بوده است. نمونه بازالتي منطقه سنگ رهوزگ داراي مقدارهاي بالاي TiO2 (52/1 درصد وزني) و Nb (ppm 9/14)، نسبت Nb/La (43/0) و HFSE بالاست. اين ويژگي‌ها از ويژگي‌هاي بازالت‌هاي سرشار از Nb هستند. ذوب‌بخشي گوشته آستنوسفري متاسوماتيسم‌شده به‌وسيلة مذاب‌هاي آداكيتي، شرايط خوبي را براي پيدايش مذاب بازالتي سرشار از Nb پديد آورده است. همه گدازه‌هاي منطقة سنگ رهوزگ در پهنه زمين‌ساختي پسابرخوردي و در پي برخورد بلوك‌هاي لوت و افغان در پالئوژن تا نئوژن پديد آمده‌اند.
چكيده لاتين :
The studied rocks consist of Paleogene units with andesite and dacite composition and basaltic lavas belong to the Neogene time. Acid and intermediate lavas have medium to high-K calc alkaline nature and basalt is alkaline. Geochemical evidences show enrichment of LILEs relative to HFSEs in all volcanic rocks of Sang-e-Rahuzg area. Lack of negative Eu anomaly, low HREE (e.g. Yb= 0.67 - 1.62 ppm and Y=7.4 - 17.3 ppm), high Sr content (347.1 - 1010 ppm) and high Sr/Y ratio (31.84-99.99) indicate that the acid and intermediate rocks of Sang-e-Rahuzg area have adakitic nature. Moreover, high SiO2 content (56.65-68.48 wt.%), CaO+ Na2O (7.57-10.47 wt.%) and Sr show that the rocks studied are classified as high-SiO2 adakites. Also, high K2O content (1.22-3.14wt.%), and high K2O/Na2O ratio (0.4-0.8) in compare with high-SiO2 adakites document that these rocks belong to post-collisional adakite type. Low HREE content (YbN2 (1.52 wt.%), Nb (14.9 ppm), Nb/La (0.43) as well as high HFSE content of the basaltic samples of Sang-e-Rahuzg are characteristics of Nb-enriched basalts. Partial melting of metasomatised mantle by adakitic melts, caused suitable conditions for generation of Nb-enriched basalt. All lavas of Sang-e-Rahuzg area were generated, as the result of collision of Lut and Afghan blocks during the Paleogene to the Neogene time, in post-collisional tectonic environment, result of collision of Lut and Afghan blocks in Paleogene to Neogene.
