عنوان مقاله :
ويژگي هاي ژئوشيميايي بازالت هاي غرب خاش (جنوب‌شرق ايران): رهيافتي به ماهيت منشاء گوشتهاي
عنوان به زبان ديگر :
Geochemical characterization of basalts from west of Khash (SE Iran): an approach to the nature of the mantle source
پديد آورندگان :
فيروزكوهي، زهرا دانشگاه سيستان و بلوچستان - گروه زمين‌شناسي , احمدي، علي دانشگاه سيستان و بلوچستان - گروه زمين‌شناسي , معين وزيري، حسين دانشگاه كردستان -گروه زمين‌شناسي , مريدي فريماني، علي اصغر دانشگاه سيستان و بلوچستان - گروه زمين‌شناسي , ريچارد لنتز، ديويد دانشگاه نيوبرانزويك كانادا - گروه علوم زمين
كليدواژه :
حاشيه هاي فعال قاره اي , مكران , بازالت , فرورانش رسوبات , گوشته غني شده
چكيده فارسي :
مخروط‌ها و روانه‌هاي بازالتي تكزاد (مونوژنيك) در باختر شهرستان خاش، بخشي از كمان آتشفشاني شمالمكران هستند كه در پي فرورانش سنگ‌كرة اقيانوسي عمان به زير سنگ‌كرة قاره‌اي اوراسيا پديد آمده‌اند. مقدار بالاي Al2O3 (5/16 تا 04/19 درصد وزني) و CaO (4/8 تا 05/12 درصد وزني) همراه با محتواي K2O (5/0 تا 1/1 درصد وزني)، آنها را در گسترة بازالت‌هاي كالك‌آلكالن پتاسيم‌متوسط جاي مي‌دهد. اين سنگ‌ها داراي ويژگي‌هاي شناخته‌شدة بازالت‌هاي حاشيه‌هاي فعال قاره‌اي ( مانند: غني‌شدگي از نسبت‌هاي LILE/HFSE، LILE/LREE، LREE/HREE و تهي‌شدگي از عنصر‌هاي Zr، Tb، و Nb) هستند. در اين بازالت‌ها، نسبت‌هاي Rb/Zr، Ba/La و La/Yb به‌ترتيب بيش از 19، 86/4 و 10 برابر اين نسبت‌ها در تركيب بازالت‌هاي N-MORB است. برپايه نتايج به‌دست‌آمده از الگو‌سازيِ ذوب، بازالت‌هايي كه تركيب آنها به تركيب ماگماي اوليه نزديك است، پيامد ذوب (نزديك به 2 تا 10 درصد ذوب) پريدوتيتِ گوة گوشتهاي غني‌شده هستند. ورود سيال‌هاي پديدآمده در فرورانش، رسوب‌ها و آبدهي لبه فرورونده، پريدوتيت‌هاي گوة گوشتهاي را از عنصر‌هاي LIL و LRE غني كرده‌اند. همخواني معكوس ميان Th/La در برابر Sm/La و جاي‌گرفتن اين بازالت‌ها در گستره تركيبي ميان ميانگين جهاني رسوب‌ها (GLOSS) و MORB (در نمودار Pb/Ce در برابر Th/Nb) نشان‌دهندة مشاركت رسوب‌هاي روي پوستة فرورونده در پيدايش اين بازالت‌هاست. برپايه الگوي آميختگي دوتايي، ميزان مشاركت رسوب‌ها در پيدايش اين بازالت‌ها تا 16درصد برآورد مي‌شود. افزون‌بر‌اين، تهي‌شدگي از نسبت Pb/Ce (6/1 تا 1/11) در برابر تركيب OIB (بيش از 20) مي‌تواند نشانة مشاركت سيال‌هاي پديدآمده از آبدهي لبه فرورونده باشد.
چكيده لاتين :
Monogenic basaltic cinder cones and lava flows from west of Khash are part of volcanic arc of northern Makran, formed as a result of subduction of Oman oceanic lithosphere beneath the Eurasian plate. The basalts belong to medium-K calc-alkaline series as they contain high Al2O3 (16.5- 19.04 wt. %) and CaO (8.4- 12.0 wt. %) and moderate amounts of K2O (0.5- 1.1 wt. %). They share arc geochemical features such as high LILE/HFSE ([Rb/Zr]N-MORB up to 19) LILE/LREE ([Ba/La]N-MORB up to 4.86) and LREE/HREE ([La/Yb]N-MORB up to 10), and depletion of Ta, Nb, Zr, and Ti relative to N-MORB. Partial melting models indicate that near-primary basalts were derived from an enriched source type mantle wedge peridotite after low to medium degrees (2-10%) of partial melting. This source peridotite was enriched in LREE and LILE, by subduction derived fluids in the supra-subduction zone. Negative correlation of Th/La vs. Sm/La, and relationships between Pb/Ce and Th/Nb values of the studied basalts which are between two end compositions of global subducting sediment (GLOSS) and N-MORB are indicative of significant contribution of subducting sediments to the genesis of the basaltic rocks. Estimates made using binary mixing model are indicative of about 16% of sediment participation in the magma genesis. Low Pb/Ce ratio (1.6 - 11.1), compared to OIB (>20) may be a signature of participation of fluids resulted from dehydration of the subducting slab
